საქართველოში ყოველწლიურად ასობით არასრულწლოვანი სექსუალური ან სხვა სახის ძალადობის მსხვერპლი ხდება. სამწუხაროდ, ხშირ შემთხვევაში დაზარალებული მიღებული ტრავმისგან თავის დაღწევას ვერ ახერხებს, ასევე არ ხდება ყველა დამნაშავის შესაბამისად დასჯა. რა სისტემური პრობლემები არსებობს ბავშვთა ძალადობის პრევენციაში? რა როლი აქვს ბავშვთა რეაბილიტაციის პროცესში სპეციალისტების დახმარებას? რა უნდა გაკეთდეს ბავშვთა მიმართ ძალადობის შემთხვევების შესამცირებლად? ამ და სხვა საკითხებზე PIA.GE-სთან უფლებადამცველმა ანა არღანაშვილმა ისაუბრა. - რა პრობლემებს ვაწყდებით ბავშვთა ძალადობისგან დაცვის კუთხით საქართველოში?ბავშვთა ძალადობაზე პრობლემებს ვხვდებით ძალიან ბევრ სექტორსა და სფეროში. დაწყებული იქიდან, რომ საზოგადოებას არ აქვს ინფორმაცია, თუ რა არის ძალადობა, დამთავრებული იმით, რომ ხშირად მოძალადეები სხვადასხვა გარემოების გამო ვერ ისჯებიან.ამ ბევრ პრობლემაში ჩვენი, უფლებადამცველებისა და ბავშვთა ადვოკატების, იმედი არის სასამართლო, რომელმაც ყველა ის შეცდომა და ხარვეზი უნდა გამოასწოროს, რომელიც სხვადასხვა ეტაპზე იყო დაშვებული: პრევენციის არქონა, რეაგირების ნაკლებობა და ა.შ. როდესაც სასამართლოში გვხვდება პრობლემა, ეს ჩვენთვის ყველაზე მტკივნეულად აღიქმება, რადგან ყველა სხვა ეტაპზე ბავშვებს ვამხნევებთ, რომ მათი ხმა სასამართლოს მხრიდან მაინც იქნება გაგონილი. განსაკუთრებით მტკივნეულია და ბავშვის ფსიქიკისთვის დამანგრეველია თუ ჩვენ სასამართლოში გვხვდება პრობლემები.- რამდენად დროული და ეფექტიანია ბავშვთა მიმართ სექსუალური ძალადობის ფაქტებზე უწყებების მხრიდან რეაგირება?სამწუხაროდ, არ არის ეფექტიანი რეაგირება და ეს მრავალდონიანი პრობლემაა. ჩვენი კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს ყველა სახის სექსუალური ძალადობის დასჯას და არ შეესაბამება საერთაშორისო სტანდარტებს. გარდა ამისა, არ გვყავს საკმარისად გადამზადებული პროფესიონალები და ძალიან ხშირად ერთ პროკურორს ან ერთ გამომძიებელს აწევს მთელი ამ ხარვეზის გამოსწორების მოლოდინები.რა თქმა უნდა, არასრულფასოვანი კანონმდებლობისა და რესურსების პირობებში, მხოლოდ ერთი ადამიანი ან ერთი უწყება ამ პრობლემებს ვერ გამოასწორებს და სამწუხაროდ, პრობლემები გვაქვს კანონმდებლობის დონეზე, ბავშვების ექსპერტიზების დონეზე, ასევე, არსებობს ბავშვების გამოკითხვის პრობლემა, შესაბამისი სამედიცინო მომსახურებისა და ფსიქოლოგიური რეაბილიტაციის არქონა, საგანმანათლებლო დაწესებულებების მხრიდან პრობლემის შეტყობინების ნაკლებობა. ამ პრობლემებზე ინტერსექტორულად მუშაობა არ ხდება. ამიტომაც გვაქვს გაცილებით ნაკლები შეტყობინება ძალადობის შესახებ, რადგან საერთაშორისო სტატისტიკის მიხედვით, ხუთი ბავშვიდან ერთი სექსუალური ძალადობის მსხვერპლი ხდება და ჩვენი სტატისტიკა არც კი უახლოვდება საერთაშორისო ნორმებს. - რამდენად შეესაბამება საქართველოს კანონმდებლობა გაეროს ბავშვის უფლებათა კომიტეტის მოთხოვნებს გაუპატიურებისა და სხვა სახის სექსუალური ძალადობის შესახებ?არათუ სექსუალური ძალადობის, არამედ ბავშვთა ძალადობის პრევენციის ცალკე გაწერილი გეგმაც კი არ გვაქვს. ჩვენი კანონმდებლობა საერთაშორისო მოთხოვნებს არ შეესაბამება. სახელმწიფოს აქვს ასეთი მიდგომა, რომ თუ პრობლემას არ აღიარებს, მაშინ მას ნაკლებად გააკრიტიკებენ. სახელმწიფო პრობლემებს, რომლებიც აშკარად არსებობს, არ აღიარებს. მისი ხედვა არის, რომ ყველაფერი არის საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად, რაც, ჩვენდა სამწუხაროდ, სიმართლე არ არის. - სექსუალური ძალადობის შემთხვევების მაღალი მაჩვენებლის მიუხედავად, საზოგადოებაში კვლავ დაბალია ინფორმაცია ბავშვის ამ სახის ძალადობისაგან დაცვის მექანიზმების შესახებ, რა უნდა გაკეთდეს სტიგმისა და დისკრიმინაციული დამოკიდებულებების აღმოსაფხვრელად? პირველ რიგში, დაგვჭირდება სამოქმედო გეგმა და ამას სჭირდება ყველა სექტორში არსებული პრობლემების ძალიან კარგი ანალიზი. მაგალითად, გვაქვს სექტორები, რომელთა მიმართაც ამ კუთხით ყურადღება საერთოდ არ არის გამახვილებული. ტურიზმის სექტორი რომ ავიღოთ, სადაც ბავშვთა მიმართ სექსუალური ძალადობის რისკები ძალიან მაღალია, ჩვენთან არ გვაქვს რეგულაცია, რომელიც ბავშვებს ტურიზმის სექტორში სექსუალური ძალადობისგან დაიცავს.გარდა ამისა, ძალიან მაღალია ონლაინ სექსუალური ძალადობის შემთხვევების რაოდენობა და ამ კუთხითაც არ არსებობს რეგულაცია. მთელი რიგი სექტორები დღეს სრულიად არიან მინდობილი ძალადობის შემთხვევების თვითდინებით გამოვლენაზე. ჩვენ პროაქტიურად უნდა დავიცვათ ბავშვები, გავაფრთხილოთ მშობლები, გადავამზადოთ სპეციალისტები, გვქონდეს ერთიანი ხედვა და შევაფასოთ, თუ რამდენად ეფექტურია ჩვენი მუშაობა. - არის თუ არა დღეს პრობლემა დაცვის მხარისა და მოსამართლის მიერ მსხვერპლისადმი მიმართვის ფორმები და დასმული კითხვები? რა უნდა გაკეთდეს სასამართლო პროცესზე არასრულწლოვანთა საუკეთესო ინტერესების დასაცავად? დღეს გვაქვს ასეთი მიდგომა: კანონი თუ არის დაწერილი, ეს ნიშნავს, რომ პრობლემა მოგვარდა. საერთაშორისო პრაქტიკა გვეუბნება, რომ ეს ასე ნამდვილად არ არის. კანონის დაწერის შემდეგ, ჩვენ გვჭირდება გაიდლაინები, როგორ აღვასრულოთ იგი ეფექტიანად. დღეს არ გვაქვს არანაირი გაიდლაინი იმის შესახებ, თუ რა კითხვების დასმა არის არამიზანშეწონილი ბავშვისთვის, რომელი კითხვა უნდა აირჩეს, რას ნიშნავს ბავშვის მოსმენა, უსაფრთხო გარემოს შექმნა, ამიტომ კანონი ეფექტიანად არ სრულდება და სასამართლოში ბავშვების ხელახალი „ვიქტიმიზაცია“ ხდება. ეს ხდება უმეტესად დაცვის მხარის ადვოკატების მხრიდან, თუმცა გვაქვს შემთხვევები, როდესაც თავად მოსამართლეებიც არ არიან მგრძნობიარე ამ საკითხებზე და არ იცავენ ბავშვებს თუნდაც დაცვის მხარის ადვოკატების მხრიდან შეტევის დროს ან თავადაც არამგრძნობიარე შეკითხვებს სვამენ, ეს არის სისტემური პრობლემა. - იკვეთება თუ არა ბავშვებთან მომუშავე სპეციალისტების კვალიფიკაციის ამაღლების საჭიროება სექსუალური ძალადობის ნიშნებისა და შემთხვევების დროულად გამოსავლენად? სპეციალისტების რაოდენობა განსაკუთებით დაბალია რეგიონებში, რაც დაზარალებულების რეაბილიტაციის სერვისების სიმცირეზე აისახება, როგორ უნდა მოიქცეს სახელმწიფო სპეციალისტების ნაკლებობის აღმოსაფხვრელად? რეაბილიტაციის სერვისები ფაქტობრივად არ გვაქვს. ჩვენ გვაქვს ოჯახში ძალადობისა და გენდერული ნიშნით ძალადობის თავშესაფრები და ამავე თავშესაფრებს ვავალებთ ამ ფუნქციის შესრულებას, ეს თავშესაფრები ამ მიზნით შექმნილი არ არის. ცალკე უნდა იყოს შექმნილი ძალადობის მსხვერპლი ბავშვების რეაბილიტაციის სერვისები.რაც შეეხება სპეციალისტების გადამზადებას, პირველ რიგში, არიან სპეციალისტები, რომლებიც საერთოდ არ არიან გადამზადებულები, გადამზადება საერთოდ არ აქვს გავლილი სასამართლო ექსპერტიზის წარმომადგენლებს და მეორე პრობლემაა ის, რომ ვისაც აქვთ გადამზადება გავლილი, ადვოკატებს, სოცმუშაკებს, მათი გადამზადება არ არის საკმარისი, იგი არის ერთჯერადი და რეალურად არ ამოწმებს, თუ რამდენად შეიძინა შესაბამისი უნარები ამ ადამიანმა, ამიტომ ეს სისტემა უნდა გაუმჯობესდეს და შეიცვალოს. - როგორია მსხვერპლთა ფსიქოსოციალური რეაბილიტაციის მნიშვნელობა და რა პრობლემებს აწყდება მოზარდი სოციალურ სივრცეში რეინტეგრაციის გზაზე?მოზარდი როდესაც ხდება სექსუალური ძალადობის მსხვერპლი, ეს არ არის მხოლოდ ერთი სფეროს პრობლემა. ამის შემდეგ ზარალდება მისი აკადემიური მოსწრება, განათლება, ჯანმრთელობა. შესაძლოა, იგი საზოგადოებიდან საერთოდ გაირიყოს და ბავშვობაში განცდილი ძალადობა მთელი მისი ზრდასრულობის ტრავმად დარჩეს. რეაბილიტაციას არ აქვს არანაირი ალტერნატივა, იგი სავალდებულო უნდა იყოს. ეს პრობლემები, რომლებიც გხვდება უნდა გახდეს საფუძველი იმისა, რომ რეაბილიტაციის პროგრამები დაიწყოს სახელმწიფომ, თუმცა მსგავსი პროგრამების ამოქმედება ვერ ხდება, რადგან სახელმწიფოს არ აქვს შეფასებული საჭიროებები და ამის გადავადებას ახდენს. საზოგადოებამ აუცილებლად უნდა მოითხოვოს ამ პროგრამების შემუშავება ყველა ბავშვისთვის. რეაბილიტაციის გარეშე ბავშვის დატოვება მთელი ცხოვრების განმავლობაში ძალადობისგან მიღებული ტრავმის გაღრმავებას ნიშნავს. ამან შეიძლება, ადამიანს ხელი შეუშალოს თვითრეალიზაციაში, პროფესიის დაუფლებაში, ოჯახის შექმნაში და სხვა მრავალ მნიშვნელოვან საკითხში. მოამზადა ლუკა ციბაძემ ⭕ 7 წლის ბავშვის გაუპატიურების ბრალდებით შიდა ქართლში ბიძა დააკავეს ⭕ დედას არ სჯერა, რომ ბიძამ მისი 7 წლის შვილი გააუპატიურა

2022 წელს რუსეთის ხელისუფლებამ დაიწყო ომი უკრაინასთან, ქვეყანაში, სამხედრო ცენზურა დააწესა, გაანადგურა დამოუკიდებელი მედია და მიიღო ახალი, კიდევ უფრო რეპრესიული კანონები. ასობით პოლიტიკური საქმეა აღძრული, ასობით ათასი ვებგვერდი დაბლოკილია. როგორ შეცვალა ომმა პუტინის რეჟიმი? როგორ ფასს გადაიხდის რუსეთი ხელისუფლების შეცვლის შემდეგ? და არსებობს თუ არა იმის იმედი, რომ პუტინი სამუდამოდ არ არის მოსული? ამის შესახებ „მედუზა“ რუს პოლიტოლოგს ვლადიმერ გელმანს ესაუბრა.- რუსეთი ჯერ კიდევ ომის პირველ დღეებში საინფორმაციო ავტოკრატიიდან დაშინების ავტოკრატიაზე გადავიდა. რას ფიქრობთ ამის შესახებ? რუსეთის რეჟიმის დინამიკა როგორია, თქვენი აზრით?-  მე რეჟიმის ვერანაირ დინამიკას ვერ ვხედავ, ამას უფრო დინამიკის დაუშვებლობის მცდელობას დავარქმევდი. ანუ ძირეულად არაფერი შეცვლილა. ის, რასაც პოლიტოლოგები გურიევი და ტრეისმანი უწოდებდნენ ინფორმაციულ ავტოკრატიას, იყო დროებითი გადახრა, რომელიც გამოწვეული იყო იმით, რომ გარკვეული პერიოდის განმავლობაში ინფორმაციული მანიპულირება და მასთან დაკავშირებული ტექნიკა რუსეთის ხელისუფლების მიერ დომინირების შესანარჩუნებლად უფრო ეფექტურ ტაქტიკად განიხილებოდა. ვფიქრობ, ამ ტაქტიკის შეცვლა 24 თებერვლამდე დიდი ხნით ადრე მოხდა.- როდის?- ეს ასე არ ყოფილა, რომ ერთ დილას პუტინი ცუდ ფეხზე ადგა და გადაწყვიტა, უარი ეთქვა საინფორმაციო ავტოკრატიაზე. ვფიქრობ, ამ ტაქტიკიდან გადახვევა მას შემდეგ დაიწყო, რაც პუტინი 2012 წელს კვლავ პრეზიდენტი გახდა. მაგრამ ეს მოხდა ნელა და თანდათანობით. რასაც ახლა ვხედავთ რუსეთში, არის კლასიკური პერსონალისტური ავტორიტარული რეჟიმი, რომელიც თავისი ძირითადი პარამეტრებით, ზოგადად, დიდად არ განსხვავდება მე-20 საუკუნის მეორე ნახევრისთვის დამახასიათებელი ამ ტიპის მრავალი რეჟიმისგან.- წლის დასაწყისიდან დეკემბრის შუა რიცხვებამდე რუსეთში პოლიტიკური მიზეზებით 20 000-ზე მეტი ადამიანი დააკავეს და მოსახლეობაში ფართოდ არის გავრცელებული კიდევ უფრო დიდი მასშტაბური რეპრესიების შიში. როგორ ფიქრობთ, გამართლებულია ეს შიში?- მასობრივი რეპრესიები - ეს სხვა კატეგორიაა. თუ სტალინურ  რეპრესიებზე ვსაუბრობთ, მაშინ მილიონობით ადამიანი გულაგში მოხვდა. კამბოჯაში, მასობრივი რეპრესიების დროს, განადგურდა ქვეყნის მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი. დღეს არა მასობრივი რეპრესიებია, არამედ ქვეყანაში არსებული მდგომარეობით უკმაყოფილოების მნიშვნელოვანი ნაწილის დაშინებაა შესაძლო რეპრესიებით. უნდა ითქვას, რომ კრემლის ეს სტრატეგია თავის თავს ამართლებს, რადგან ჩვენ არ ვხედავთ რაიმე სერიოზულ მასობრივ პროტესტს იმასთან დაკავშირებით, რაც ქვეყანაში ხდება.გარკვეული ხნის წინ მობილიზაციაზე ვისაუბრეთ და რომ მის წინააღმდეგ პროტესტი ძალზე უმნიშვნელოა და ადგილობრივი ხასიათისაა. რასაკვირველია, მოვლენების ასეთი განვითარება შეუძლებელი იქნებოდა, თუ ხელისუფლება მკვეთრად არ ასწევდა საპროტესტო აქციებში არასანქცირებული მონაწილეობის ზღვარს. და ჩვენ ვხედავთ, რომ ქვეყანაში მიმდინარე პროცესებით უკმაყოფილოების უმეტესობა, ან წავიდა რუსეთიდან, ან დარჩა, მაგრამ ცდილობს, რომ ჩუმად იყოს და თავი არ გამოყოს. ამ თვალსაზრისით, ეს სტრატეგია, რომელსაც ჩემს ერთ-ერთ სტატიაში „შიშის პოლიტიკა“ ვუწოდე, კრემლის აზრით, საერთო ჯამში, წარმატებული აღმოჩნდა.- იქნება თუ არა ამ მდგომარეობის კიდევ უფრო გამკაცრება?- ეს დამოკიდებული იმაზე, თუ რა პრობლემების წინაშე აღმოჩნდება რუსეთი ომისა და ეკონომიკური მდგომარეობის გამო. თუ სიტუაცია გაუარესდა და მოსალოდნელი იქნება პროტესტი, ისინი რეპრესიებს გაამკაცრებენ.- გასული წლის განმავლობაში, ძალიან პოპულარული გახდა რუსეთის რეჟიმის შედარება ფაშიზმთან ან პირდაპირ მისთვის „ფაშისტურის“ წოდება. არსებობს თუ არა რუსეთის რეჟიმის ტოტალიტარიზმში ტრანსფორმაციის რისკები?- დღევანდელ რუსეთში სახეზეა პერსონალისტური ავტორიტარიზმის კლასიკური ნიშნები. მიუხედავად მრავალი პროპაგანდისტული მცდელობისა, ჩვენ ვერ ვხედავთ სტალინურ კამპანიებს. მაგალითად ეკონომიკაზე სახელმწიფო კონტროლის მცდელობები, რომლებიც დღევანდელ რუსეთში ბევრად უფრო მოკრძალებულია, ვიდრე საბჭოთა კავშირში სტალინის დროს ხდებოდა.ანუ, ჩვენ ვერ ვხედავთ ძალიან ბევრ მახასიათებელს, რომელიც შეინიშნებოდა მე-20 საუკუნის ოცდაათიანი და ორმოცდაათიანი წლების საბჭოთა რეჟიმის დროს. ჯერ ერთი, შესაძლებელია თუ არა პრინციპში მოვლენების ასეთი განვითარება და მეორეც, სჭირდება თუ არა ეს რუსეთის ხელისუფლებას.რაც მთავარია, საბჭოთა კავშირში არსებობდა ერთიანი მმართველობის იერარქია, რომლის ცენტრში იყო კომუნისტური პარტია კოლექტიური ხელმძღვანელობით. ის იყო საბჭოთა საზოგადოების წამყვანი ძალა, პარტიული აპარატი ასრულებდა კონტროლის ცენტრის ფუნქციას. დღეს ჩვენ არ ვამჩნევთ მსგავს რამეს, პარტიული რეჟიმები არ ტრანსფორმირდება პერსონალისტურ რეჟიმებში - პირიქით, პარტიული რეჟიმები შეიძლება გადაიზარდოს პერსონალისტურ რეჟიმებად (როგორც ეს რუმინეთში ნიკოლაე ჩაუშესკუს დროს მოხდა).- გახდა თუ არა რუსეთის რეჟიმი უფრო პერსონალისტური 2022 წელს, ანუ ახლა უფრო მეტი პირადად ვლადიმირ პუტინზეა დამოკიდებული, ვიდრე ადრე?- ბოლო 10 წლის განმავლობაში სულ უფრო მეტი რამ პირადად ვლადიმირ პუტინზე იყო დამოკიდებული. ეს ყველაფერი არ შეცვლილა მხოლოდ 24 თებერვლის დილას. თუ გადავხედავთ პუტინის მმართველობას მისი პირველი ორი ვადის განმავლობაში, დავინახავთ, რომ მას მრავალი შეზღუდვა ჰქონდა, როგორც ფორმალური, ასევე არაფორმალური. პუტინი 2000-იან წლებში იძულებული იყო გაეთვალისწინებინა ეკონომიკური აქტორების, მათ შორის ოლიგარქების და სამოქალაქო ბიუროკრატიის, ასევე, რეგიონალური ლიდერების აზრი. ამიტომ პუტინმა 2008 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების წინ ვადის ლიმიტის მოხსნა ვერ გაბედა, არამედ გადაწყვიტა პრეზიდენტი მისი ერთგული მემკვიდრე დიმიტრი მედვედევი გამხდარიყო.პუტინის საპრეზიდენტო თანამდებობაზე დაბრუნების შემდეგ ეს შეზღუდვები ნელ-ნელა უქმდებოდა - როგორც ინსტიტუციური ცვლილებების, ისე კრემლის პოლიტიკური ნაბიჯების შედეგად. ამ ტიპის ბოლო მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იყო 2020 წელს მიღებული საკონსტიტუციო ცვლილებები.რა თქმა უნდა, ახლა ჩვენ ვხედავთ, რომ პრაქტიკულად ყველა ფუნდამენტური გადაწყვეტილება პუტინთან არის მიბმული და მის ქმედებებს არ ემუქრება რაიმე სერიოზული შიდაპოლიტიკური შეზღუდვა. ეს არის ევოლუციის შედეგი, რომელიც დიდი ხანია მიმდინარეობს.- თქვენ არაერთხელ გისაუბრიათ მთავრობაში შემავალ ჯგუფებზე, რომლებიც კონკურენციას უწევენ ერთმანეთს. რა ბედი ეწია ამ კონკურენციას 2022 წელს? შეიძლება თუ არა ძალოვნების საბოლოო გამარჯვებაზე საუბარი?- მე არ ვიტყოდი, რომ არსებობს ძალოვნების ერთიანი და შეკრული ჯგუფი. ბუნებრივია, არის სრულიად განსხვავებული კლანები, რომლებიც იბრძვიან ძალაუფლებისა და გავლენის სფეროებისთვის. რეალურად, ამას ვხედავთ, ვთქვათ, თავდაცვის სამინისტროს ხელმძღვანელობისა და ისეთი ადამიანების დაპირისპირებაში, როგორებიც არიან ევგენი პრიგოჟინი და რამზან კადიროვი. ჩვენ ასევე ვხედავთ, რომ მას შემდეგ, რაც უცხოური კომპანიები რუსეთიდან წავიდნენ, გარკვეულმა ჯგუფებმა მოგებიანი აქტივები მიიღეს, ახლა ისინი ძალისხმევას მიმართავენ ამ აქტივების შესანარჩუნებლად.თავდაცვისა და უსაფრთხოების ხარჯების გაზრდა - ასევე ძალიან გემრიელი ლუკმაა. ასე რომ, ეს ბრძოლა გრძელდება. რამდენად გამწვავდება - ისევ და ისევ ბრძოლის ველზე არსებულ მდგომარეობაზეა დამოკიდებული. რაც უფრო მეტი პრობლემა წარმოიქმნება იქ, მით უფრო მაღალია კონფლიქტების რისკი. ბოლო დროს ხშირად ვიგებთ, რომ ესა თუ ის ბიზნესმენი ფანჯრიდან გადმოვარდა, რაღაცა სხვა ხდება – ესეც „გვერდითი მოვლენებია“ - ბრძოლა ფულისთვის და ძალაუფლებისთვის.- და რა შედეგები შეიძლება მოჰყვეს გავლენისა და ფულისთვის ბრძოლის ამ გააქტიურებას ხელისუფლების ხარისხის კუთხით?- არსებობს გამოჩენილი სოციოლოგისა და ისტორიკოსის, ჩარლზ ტილის ძალიან ცნობილი ფრაზა, რომელიც აანალიზებდა ევროპაში სახელმწიფოების ფორმირებას თანამედროვე დროში, „«War made the state» („ომმა შექმნა სახელმწიფო“). ეს ნიშნავს, რომ სამხედრო კონფლიქტები მნიშვნელოვანი სტიმულია სახელმწიფოს მშენებლობისთვის. თქვენ უნდა შექმნათ ეფექტური საგადასახადო სისტემა, რეგულარული შეიარაღებული ძალები, უნდა იზრუნოთ ადამიანურ პოტენციალზე, არმია და განსაკუთრებით საზღვაო ფლოტი მოითხოვს კომპეტენტურ სამხედრო პერსონალს: თქვენ უნდა განავითაროთ განათლება, სამხედრო მედიცინა და ასე შემდეგ.ტილი სახელმწიფოს მშენებლობას სამხედრო კონფლიქტების გვერდით მოვლენად განიხილავდა. თუ შენს ქვეყანას ცუდად მართავ, თუ არაფერს გააკეთებ, სამხედრო დამარცხებას განიცდი და, შენზე უფრო განვითარებული მეზობლები დაგიპყრობენ, ასევე დაკარგავ საერთაშორისო გავლენას. მრავალი საუკუნის მანძილზე ევროპული სახელმწიფოები ასე ვითარდებოდნენ.მაგრამ რუსეთის დღევანდელი მდგომარეობა აშკარად არ ჯდება ტილის ამ ლოგიკაში, რადგან იმისთვის, რომ საერთაშორისო კონფლიქტები გახდეს სახელმწიფოს მშენებლობის მამოძრავებელი ძალა, საჭიროა კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი რამ - პოლიტიკური ელიტების შეცვლა, როდესაც მოდიან უფრო ეფექტური ლიდერები, რომლებიც აკეთებენ ყველაფერს იმისთვის, რომ მათმა ქვეყნებმა არ წააგონ ომები და არ გაქრნენ მსოფლიოს პოლიტიკური რუკიდან. რუსეთში კი ყველა მიმდინარე ქმედება მიზნად ისახავს ხელისუფლებაში ერთი და იგივე ხალხის დარჩენას და საშინაო პოლიტიკური სტატუს-კვოს შეძლებისდაგვარად დაფიქსირებას. ეს სიტუაცია  არ უწყობს ხელს იმ ფაქტს, რომ ფულისთვის და ძალაუფლებისთვის ბრძოლა, შემცირდება. მე მგონი - პირიქით.ჩარლზ ტილის ლოგიკა უფრო მეტად უკრაინას უხდება, რომელიც, სხვათა შორის, 2022 წლამდე რუსეთზე უკეთ არ იმართებოდა. საერთაშორისო რეიტინგებს თუ გადავხედავთ, დავინახავთ, რომ უკრაინაში სახელმწიფო მმართველობის ხარისხი არ იყო უკეთესი, ზოგიერთ შემთხვევაში კი უარესიც იყო, ვიდრე რუსეთში.მაგრამ უკრაინაში ელიტების რამდენიმე საკმაოდ მნიშვნელოვანი ცვლილება მოხდა. მეორეც, ის ბევრწილად არის საერთაშორისო გავლენის ქვეშ, რაც არა მხოლოდ საომარ მოქმედებებთან არის დაკავშირებული, არამედ იმასთან, რომ უკრაინა ევროკავშირის წევრობაზე პრეტენზიას აცხადებს. შესაბამისად, ევროკავშირი აყენებს გარკვეულ მოთხოვნებს, რომლებიც დიდად არ განსხვავდება ოთხმოცდაათიანი წლების ბოლოს და 2000-იანი წლების დასაწყისში აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების მიმართ წამოყენებული მოთხოვნებისგან: აუცილებელია კანონმდებლობის, მრავალი პროცედურისა და წესის შეცვლა. და უკრაინის ხელისუფლება იძულებულია ეს  გააკეთოს.- როგორც ჩანს, ახლა, როგორც რუსეთში, ისე მის ფარგლებს გარეთ, სულ უფრო და უფრო გავრცელებულია მოსაზრება, რომ რუსეთში უღირსი მმართველობა განსაზღვრულია მისი მრავალსაუკუნოვანი ისტორიით და მისი შეცვლის გზა არ არსებობს. შესაბამისად, ასეთ სახელმწიფოსთან არასოდეს შეიძლება საქმის დაჭერა, ის ან უნდა გაქრეს, როგორც საბჭოთა კავშირი, ან დაიპყრონ სხვა, უფრო ეფექტურმა სახელმწიფოებმა. რას ფიქრობთ ამაზე?- ძალზე ბევრი ქვეყანა წარსულში ცუდად იმართებოდა, მაგრამ მაინც მოახერხა სახელმწიფო მმართველობის უკეთესობისკენ შეცვლა. ეს არ ნიშნავს, რომ ცვლილებები უკეთესობისკენ ხდება მომენტალურად ჯადოსნური ჯოხის ერთი მოქნევით, ეს გრძელი პროცესია. თუ დავბრუნდებით რამდენიმე ათწლეულით უკან  და შევხედავთ, თუ როგორ იმართებოდა, მაგალითად, სამხრეთ კორეა ლი სინ მანის დროს, დაინახავთ, რომ საჯარო ადმინისტრაციის ხარისხი, თუნდაც იმდროინდელი სტანდარტებით, ძალზე დაბალი იყო. თუმცა, ცვლილებების რამდენიმე ტალღის წყალობით, როგორც სამხრეთ კორეამ, ისე დასავლეთის ბევრმა სხვა ქვეყანამ დროთა განმავლობაში რეალურად გააუმჯობესა თავიანთი მმართველობის ხარისხი. ეს ძალიან მტკივნეული პროცესი იყო, მაგრამ მაინც მოხდა.წარმოიდგინეთ რომელიმე დამკვირვებელი, რომელიც უყურებს სამხრეთ კორეას ორმოცდაათიანი წლების ბოლოს, ხელი ჩაიქნია მასზე და თქვა, რომ ჩრდილოეთ კორეა უფრო წარმატებული და ეფექტურია, ამიტომ სამხრეთ კორეა ჯობია „დავიკიდოთ". მოდით იქ კომუნისტები მოვიდნენ სათავეში და დაამყარონ საკუთარი წესრიგი. მაგრამ ეს არ მოხდა. დღეს კი ჩვენ ვხედავთ საკმაოდ განვითარებულ ქვეყანას, რომელიც საჯარო მმართველობის მაღალ ხარისხს აჩვენებს.მეჩვენება, რომ ასეთი დეტერმინიზმი აშკარად არასწორია, სხვა საქმეა, რომ სახელმწიფო მმართველობის განვითარებას უფრო შორეულ პერსპექტივაში უნდა შევხედოთ. პოსტსაბჭოთა პერიოდის რუსულ გამოცდილებასაც რომ გადავხედოთ, დავინახავთ, რომ 2000-იანი წლების დასაწყისში, როდესაც ვლადიმერ პუტინი პირველად მოვიდა ხელისუფლებაში, ის მხარს უჭერდა რეფორმებს, რომლებიც მიმართული იყო სახელმწიფო მმართველობის ხარისხის გაუმჯობესებაზე. და იმან, რაც მისი პირველი საპრეზიდენტო ვადის დროს გაკეთდა, ობიექტურად განაპირობა რუსული მაჩვენებლების ზრდა ყველა ამ საერთაშორისო რეიტინგში - გაუმჯობესდა სახელმწიფო რეგულირებისა და კორუფციის კონტროლის ხარისხი. სხვა საქმეა, რომ ეს რეფორმები არასრული აღმოჩნდა, მოსალოდნელი შედეგი არ მოიტანა და საბოლოოდ ის გააჩერეს.პრინციპში იგივე შეგვიძლია ვთქვათ, მაგალითად, მიხეილ სააკაშვილის მიერ საქართველოში გატარებულ რეფორმებზე, ზოგიერთ სხვა ქვეყანაში. სახელმწიფოს ხარისხის ამაღლება რთული პროცესია,  ეს არის სამუშაო, რომელიც დიდ და ხანგრძლივ ძალისხმევას მოითხოვს. მაგრამ თუ სხვა ქვეყნებმა როგორღაც გაართვეს თავი ამ საქმეს, რატომ უნდა მივიჩნიოთ, რომ რუსეთი ისეთი უსარგებლო ქვეყანაა, რომელსაც არაფრის უნარი არ შესწევს? ანუ რუსები არ არიან სხვა ქვეყნების მცხოვრებლებზე უკეთესები, მაგრამ, რა თქმა უნდა, არც ბევრად უარესები არიან.- თქვენ აღნიშნეთ, რომ დღევანდელ რუსეთში ხედავთ უღირსი მმართველობის, თუ არა დაძლევის, მაშინ მისი შეზღუდვის პოტენციალს. კონკრეტულად რას უნდა გულისხმობდეს ეს პრაქტიკაში?- აუცილებელი, მაგრამ არასაკმარისი პირობაა პოლიტიკური რეჟიმის ცვლილება და სერიოზული ცვლილებები რუსეთის პოლიტიკურ კლასში. უფრო მეტიც, ეს ცვლილებები ამ შემთხვევაში უნდა იყოს არა მხოლოდ პერსონალური, არამედ უფრო სტრუქტურული. მარტივად რომ ვთქვათ, მათ, ვინც დღეს ზრდასრული ასაკის პოლიტიკოსია, სამუდამოდ მოუწევს პოლიტიკური ასპარეზის დატოვება, ისინი უნდა ჩაანაცვლონ უფრო თანამედროვე და განათლებულმა ადამიანებმა. ეს პირობა აუცილებელია, მაგრამ არასაკმარისი, წინააღმდეგ შემთხვევაში შეიძლება მოხდეს, რომ ზოგიერთ თაღლითს და ქურდს სხვებით ჩავანაცვლებთ, რაც კონტრპროდუქტიული იქნება.მეორე ძალიან მნიშვნელოვანი მომენტია  მსოფლიოში რუსეთზე, როგორც გლობალური ზესახელმწიფოზე, მაღალი მნიშვნელობის ცნებებზე უარის თქმა. მესმის, რომ ეს ახლა ბევრისთვის ძალიან მტკივნეულად და უსიამოვნოდ ჟღერს, მაგრამ უნდა ვაღიაროთ, რომ რუსეთის ადგილი თანამედროვე სამყაროში, თუ საბოლოო პერიფერიაზე არ არის, მაშინ მასთან ძალიან ახლოსაა. სამწუხაროდ, 24 თებერვლის შემდეგ რუსეთმა ასეთი ადგილი სერიოზულად და დიდი ხნით დაიკავა.ჩვენ მოგვიწევს ამასთან შეგუება, რომ უკეთესობისკენ შესაცვლელად მოგვიწევს სახელმწიფო სუვერენიტეტის ნაწილის დათმობა. ამაში ცუდი ნამდვილად არაფერია, ბევრი ქვეყანა უარს ამბობს საკუთარ სუვერენიტეტზე. მაგალითად, ევროკავშირის ქვეყნები თავიანთი სუვერენიტეტის ნაწილს ბრიუსელს გადასცემენ. მათ ეს არ მოსწონთ, მაგრამ ესმით, რომ მათთვის ეს სიტუაცია უფრო მოგებიანია.- კონკრეტულად რას გულისხმობთ, როდესაც ამბობთ, რომ რუსეთს მოუწევს თავისი სუვერენიტეტის ნაწილის დათმობა?- მაგალითად, საერთაშორისო ორგანიზაციების მიერ პირობების  ან რუსეთის მიმართ „კოლექტიური დასავლეთის“ მოთხოვნების შესრულება.ზოგადად, მოგვიწევს თამაშის წესების მიღება, რომელსაც აწესებს ცნობილი „კოლექტიური დასავლეთი“. უნდა შეიცვალოს როგორც კანონმდებლობა, ასევე სამართალწარმოებითი პრაქტიკა და ეს უნდა გაკეთდეს რეალურად [და არა ქაღალდზე]. დიახ, ბევრმა ქვეყანამ, რომლებმაც მიიღეს დასავლური დახმარება, ცდილობდნენ მოეტყუებინათ თავიანთი დონორები და რეალურად არაფერი გაეკეთებინათ.  რუსეთის ხელისუფლება ასე იქცეოდა 1990-იან წლებში, როდესაც ცდილობდნენ სსფ-დან სესხის მიღებას  და შემდეგ არაფერს არ აკეთებდნენ.პრობლემა იმაში მდგომარეობს, რომ ყველა ეს ძალისხმევა [საჯარო ადმინისტრირების გასაუმჯობესებლად] სწრაფ შედეგს არ მოიტანს. ანუ ის ადამიანები, რომლებსაც მოუწევთ ამ რეფორმების გატარება, დიდი ალბათობით, არ იქნებიან მათი ბენეფიციარები და, შესაძლოა, მათი შვილებიც არ იყვნენ ამ რეფორმების ბენეფიციარები. ეს არის გადასახადი იმისთვის, თუ რამხელა ორმოდან მოუწევს რუსეთს ამოსვლა.შესაძლებელია ორმოდან არც გამოვიდეთ და დეგრადირება გავაგრძელოთ. ეს ბევრად უფრო მარტივია და გაცილებით ნაკლებ ძალისხმევას მოითხოვს. მაგრამ მაშინ ამ ორმოში ყოფნა მრავალი თაობის განმავლობაში მოგვიწევს. აგრეთვე, დაგაინტერესებთ: 📣 მოსკოვის სახინკლეში დამლაგებელმა ქართველი მზარეული მოკლა - ხუმრობა, რომელიც მკვლელობით დასრულდა - ვიდეო 📣 ვიღაც პოდოლიაკი უცხო ქვეყნის ჩაგვრაში რომაა, ნუ გამოაგზავნიდნენ, წასაყვანიც აღარ ეყოლებოდათ, ვის რაში სჭირდებოდა - მეუფე იაკობი სააკაშვილზე 📣 როცა უნდა ქართველთა პრეზიდენტია, როცა უნდა - უკრაინელია - მეუფე იაკობი სააკაშვილზე 📣 „მომაწოდეთ ინფორმაცია, ვინ არის პასუხისმგებელი მოწამვლასა და წამებაზე, ყველაფერს გავაკეთებ, რომ დასავლეთის მთავრობებმა მაგნიტსკის სანქციებისთვის ამას ყურადღება მიაქციონ“ - ბილ ბროუდერი სააკაშვილს

კლინიკა „ვივამედში“ მყოფმა საქართველოს მესამე პრეზიდენტმა მიხეილ სააკაშვილმა უკრაინულ გამოცემა „პრავდას“ ინტერვიუ მისცა. როგორც გამოცემა წერს, ინტერვიუ ნაწილობრივ სააკაშვილის ხელით არის დაწერილი, ნაწილობრივ კი ის მისმა მეგობრებმა დაწერეს. - როგორ გრძნობთ თავს? რა პირობებში იმყოფებით? გიწევენ თუ არა თქვენ სამედიცინო დახმარებას?- მე ვიმყოფები კლინიკაში, სადაც ექიმები მაქსიმალურად მეხმარებიან მათთვის საკმაოდ რთულ პირობებში. მედპერსონალს ყოველდღე ესაუბრება უშიშროების სამსახური და ჩემთან ელემენტარული პროცედურის ჩასატარებლად  შემოსვლამდე მედდას ჩხრეკენ. და ეს დღეში 30-ჯერ ხდება. ჩემი პალატის ფანჯრები ლენტით არის დაფარული და მე მზის სხივი უკვე 7 თვეა არ მინახავს. რამდენიმე დღის წინ ჰიპერტონიული კრიზი მქონდა, მაგრამ დაცვამ რეანიმაციულ განყოფილებაში ჩემი გადაყვანის უფლება არ მისცა.- ადრე მძიმე მეტალებით მოწამვლაზე საუბრობდით. ვისთვის იყო ეს მოგებიანი, როგორ და როდის მოხდა ეს?- ჩემი მოწამვლა უდავოდ დაამტკიცა ორმა ამერიკულმა ლაბორატორიამ და წამყვანმა ამერიკელმა ტოქსიკოლოგმა დევიდ სმიტმა. რა თქმა უნდა, ეს პირველ რიგში პუტინისთვის იყო მოგებიანი, რომელიც, როგორც 24 თებერვლის შემდეგ გაირკვა, მთლიანად აკონტროლებს საქართველოს ხელისუფლებას. კონტროლის ასეთი დონე ჩემთვისაც კი მოულოდნელი იყო.მოწამვლა მოხდა ციხის საავადმყოფოში ჩემი იძულებით გადაყვანის დროს, სადაც მოულოდნელად ძალიან ცუდად გავხდი და, როგორც მოგვიანებით რეანიმატოლოგმა თქვა, სასწაული იყო, რომ არ მოვკვდი. ამის მიუხედავად, მოწამვლამ ძალიან მძიმე სიმპტომები დატოვა. თუ დაკავების დროს ჩემი წონა იყო დაახლოებით 120 კგ, ახლა უკვე 72 კგ-ია.–  გეხმარებიან თუ არა დღეს დასავლელი პოლიტიკოსები? რა შეუძლიათ მათ უკეთესად გააკეთონ თქვენი გადარჩენისთვის?- დიახ, ახლა ძალიან აქტიურები არიან. ევროპარლამენტმა მიიღო რეზოლუცია ჩემი მოწამვლის შესახებ და ევროკომისიაც ძალზე აქტიურია. ჩემი გათავისუფლებისთვის საქართველოში რიგრიგობით გამოფრინდნენ პოლონეთის პრეზიდენტი და პრემიერ მინისტრი. მოლდოვის პრეზიდენტმა მაია სანდუმ რამდენიმე განცხადება გააკეთა. იყო განცხადებები აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტიდან და ეს მხოლოდ დასაწყისია.მაგრამ ჩემთვის მთავარი იყო პრეზიდენტ ზელენსკის განცხადება. ჯერ ერთი, იმიტომ, რომ მისი სიტყვა უფრო ძვირად ფასობს, ვიდრე ბევრი მსოფლიო პოლიტიკოსის სიტყვა. ქართველები მას აღმერთებენ. და მეორე, ეს იყო ჰუმანიზმის უმაღლესი აქტი უკრაინისთვის ძალიან რთულ პერიოდში.- ნანობთ თუ არა საქართველოში წასვლის გადაწყვეტილებას, რამაც გამოიწვია თქვენი დაკავება და ასეთ პირობებში ყოფნა?- ჩემს დაკავებას არ ვნანობ, ვნანობ იმას, რომ არ ვარ უკრაინაში და არ ვარ ამ ომის აქტიური მონაწილე. მე ვიღვიძებ უკრაინასთან, ვიძინებ უკრაინასთან და ზოგადად ვარსებობ უკრაინასთან ერთად.- თუ გავითვალისწინებთ, რომ პუტინს თქვენს მიმართ განსაკუთრებით „ნაზი“ დამოკიდებულება აქვს, სად იგრძნობდით თავს უფრო დაცულად დღეს - უკრაინაში თუ საქართველოს ციხეში?- საქართველოს ციხეში პუტინის პირადი პატიმარი ვარ. ციხის მცველები ხშირად მექცევიან იმაზე ცუდად, ვიდრე, მაგალითად, ლეფორტოვოში მომექცეოდნენ.ამასთან, საქართველოში ადამიანების აბსოლუტური უმრავლესობა ძალზე დადებითად მექცევა. ამას ჩემი მშობლების, შვილების და მეგობრების მონაყოლიდან ვგრძნობ. მე არ ვეძებ უსაფრთხო ადგილს. უკრაინაში ვიქნებოდი ფრონტის წინა ხაზზე და თავს ძალიან ბედნიერად ვიგრძნობდი.- უკრაინაში რუსეთის შემოჭრის გჯეროდათ? რამ გაგაოცათ ყველაზე მეტად ამ ომში?- მე ვიყავი ერთ-ერთი პირველი, ვინც მრავალი წლით ადრე ვიწინასწარმეტყველე ეს შემოჭრა, მათ შორის მისი ძირითადი მიმართულებები. თქვენ შეგიძლიათ ნახოთ ჩემი ყველა წინა განცხადება. მაგრამ არ მჯეროდა, რომ კიევზე შეტევა ასეთი მცირე ძალებით განხორციელდებოდა.დღეს უკრაინის ჯარი არის ერთ-ერთი საუკეთესო არმიაა მსოფლიო ისტორიაში, რომელმაც 300 სპარტელის გმირობა ასმაგად გაიმეორა.პრობლემა ისაა, რომ უკრაინის მხრიდან ერის ყველაზე კარგი ფენა იბრძვის და იღუპება, ხოლო რუსეთის მხრიდან - მხოლოდ ბრბო. თუმცა ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ამ ქვეყანაში ბრბოს გარდა ვინმე დარჩა.– როცა ხედავთ, თუ როგორ ეხმარება დღეს მსოფლიო უკრაინას, არ უსვამთ საკუთარ თავს კითხვას: „სად იყვნენ ისინი 2008 წლის აგვისტოში, როდესაც რუსული ტანკები თბილისისკენ მიდიოდნენ“?– მსოფლიომ გამოიტანა გარკვეული დასკვნები და მე ძალიან კმაყოფილი ვარ დასავლური დახმარების მოცულობით, განსაკუთრებით მომავალი წლისთვის. 2008 წელს ჩვენი სახელმწიფოც ამერიკამ გადაარჩინა. ასე რომ, პრეტენზიები ამ მხრივ არასწორია.– რა არის მსგავსი და რა ფუნდამენტური განსხვავებაა 2022 წელს უკრაინაში და 2008 წელს საქართველოში განვითარებულ მოვლენებს შორის?- რუსეთის მზადება ომისთვის ძალიან მსგავსია, მაგრამ, რა თქმა უნდა, მასშტაბის თვალსაზრისით, განსხვავებული იყო.რა მსგავსებაა? ჩვენმა დასავლელმა მეგობრებმაც, ასევე, შემომთავაზეს ევაკუაცია, რა თქმა უნდა, პუტინის შეთავაზებით. მაგრამ მე უარი ვთქვი, ისევე როგორც ზელენსკიმ, და გადავწყვიტე ბრძოლა. სარკოზის იგივე ფრაზა ვუთხარი, რომელიც ზელენსკიმ ევროპელ სტუმრებს შეჭრის წინა დღეს უთხრა, რომ მე არ ვაპირებ დედაქალაქის დატოვებას, თუნდაც ერთმანეთს ბოლოჯერ ვხედავდეთ.- რატომ არის დღეს საქართველოს ასეთი ნეიტრალური პოზიცია შესაძლებელი?- ეს არ არის ნეიტრალური პოზიცია. ასეთ ომში არ შეიძლება იყოს ნეიტრალიტეტი. ახლა გავრცელდა ინფორმაცია, რომ საქართველოში ჩამოსვლას აპირებს სერგეი კირიენკო (რუსეთის პრეზიდენტის ადმინისტრაციის უფროსის მოადგილე) თუ უკვე არ არის ჩამოსული, ის არის ამ ომის ერთ-ერთი მთავარი იდეოლოგი.რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა, რომ საქართველოს მოქალაქეებისთვის სავიზო რეჟიმის გაუქმებას აპირებს. რუსი ჩინოვნიკები და პროპაგანდისტები გამუდმებით აქებენ საქართველოს ხელისუფლებას, რომ მე ვყავარ ციხეში. საქართველო ოფიციალურად ამოიღეს რუსეთის მიმართ არამეგობრული ქვეყნების სიიდან, რომელშიც მსოფლიოს თითქმის ნახევარი შედის...საქართველოში ოფიციალურად მოქმედებს რუსული პროპაგანდისტული არხები, მათ შორის ქართულ ენაზე.საქართველოს ხელისუფლებას არც ერთხელ არ უთქვამს, რომ გმობს უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის აგრესიას, თუმცა მუდმივად დამცინავი ტონით საუბრობს უკრაინასა და მის ხელისუფლებაზე. ასე რომ, აქ ნეიტრალიტეტის მსგავსი არაფერია.საქართველოს ხელისუფლება არა მარტო ზელენსკის ადანაშაულებს, რომ მან თითქოს ჩემი გამოგზავნით სპეცოპერაცია ჩაატარა, რომ ომი გამეჩაღებინა, მაგრამ ბოლო დროს ისინი ასევე შეერთებულ შტატებსაც ადანაშაულებენ, რაც ვექტორს საკმაოდ ნათლად აჩვენებს.და რა ნეიტრალიტეტზეა საუბარი, როდესაც საქართველოს ხელისუფლებამ თბილისში, პრეზიდენტის სასახლის წინ გახსნილ საშობაო სოფელს ოფიციალურად „რუსული სოფელი“ უწოდა?- რატომ არ აქვთ ქართველებს პროტესტი რუსეთიდან გამოქცეული პირების მიმართ, ვინც მობილიზაციას თავი აარიდა?- ქართველებისთვის მიუღებელია რუსი ლტოლვილების ეს მოზღვავებული ნაკადი, ამას ისიც ემატება, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ რუსოფობიური განცხადებებისა და ქმედებებისთვის სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის დაწესებაც კი დააპირა.განსაკუთრებით ის ახალგაზრდობა, რომელმაც ჩემი დახმარებით ინგლისური ისწავლა და მე გავათავისუფლე რუსულის სწავლის ვალდებულებისაგან, ღიად გამოხატავს ანტაგონიზმს რუსეთიდან ჩამოსული ვიზიტორების მიმართ.- უკრაინიდან საქართველოში რომ არ წასულიყავით და 2022 წლის თებერვალში აგრესიის დაწყების დროს კიევში რომ ყოფილიყავით, რას გააკეთებდით ახლა? როგორ ხედავთ თქვენს მონაწილეობას ამ ომში?- პირველ რიგში, ვიქნებოდი პრეზიდენტ ზელენსკის გვერდით, რომელსაც ჩერჩილის შემდგომ პერიოდში ყველაზე გამოჩენილ სახელმწიფო მოღვაწედ მიმაჩნია. მასთან შედარებით რეიგანი და ტეტჩერი გვერდით დგანან და ნერვიულად ეწევიან სიგარეტს. ამავდროულად, მოვივლიდი მთელ მსოფლიოს, გამოვიყენებდი ჩემს კავშირებს უკრაინის მხარდაჭერის მობილიზებისთვის.და კიდე, მუდმივად წავიდოდი ფრონტის ხაზზე, დავეხმარებოდი როგორც უკრაინელ, ისე ქართველ მებრძოლებს. ცოტა ხნის წინ ქართველმა მებრძოლებმა ჩაწერეს კოლექტიური მიმართვა, რომლითაც დაბადების დღე მომილოცეს. მე ერთი წამითაც არ მავიწყდება ის ფაქტი, რომ მათგან 35-ის სიცოცხლე უკვე შეიწირა ამ ომმა, მათ შორის შვიდის - ბახმუტის ფრონტზე. და ბევრი ჩემი უკრაინელი მეგობარი დაიღუპა ან დაიჭრა.ერთ-ერთი ყველაზე წესიერი და პატიოსანი ადამიანი, რომელსაც ვიცნობ, ჩემი თანაშემწე ვლადიმირ ჩავრიგი ხერსონთან დაიღუპა. ჩემი ერთადერთი პირადი მცველი და უბრალოდ მეგობარი, მიშა ბატურინი, ბახმუტთან მძიმედ დაიჭრა. უკრაინა და ჩვენ ყველანი ამ ფასს ვიხდით.მე თვითონ საკუთარ თავს 100% უკრაინელად მივიჩნევ და ასე არასოდეს მიამაყია ამით, როგორც ახლა ვამაყობ.- ინარჩუნებთ თუ არა დღეს კონტაქტებს უკრაინის ხელისუფლების წარმომადგენლებთან? თუ კი, ვისთან?- პრეზიდენტის აპარატთან მუდმივი ურთიერთობა მაქვს, რომელიც, ვფიქრობ, სუპერეფექტურად მუშაობს. მინისტრებთან მიხაილ ფიოდოროვთან, ალექსანდრე კუბრაკოვთან, „ნაფტოგაზის“ ხელმძღვანელთან ალექსეი ჩერნიშოვთან, უმაღლესი რადას დეპუტატებთან, ფრაქციის „ხალხის მსახურის“ ხელმძღვანელთან, დავით არახამიასთან.და საერთოდ, ზელენსკის ახლა იდეალური war cabinet ჰყავს, რომელსაც ერმაკი ხელმძღვანელობს.- როგორ დასრულდება ეს ომი უკრაინისა და საქართველოსთვის? რა იქნება რუსეთისთვის წაგება და უკრაინისთვის გამარჯვება?- ომი რუსეთის სრული დამარცხებით და ქვეყნის დაშლით დასრულდება. გამარჯვების კონკრეტული პარამეტრები კი ვოლოდიმირ ზელენსკიმ ჩამოაყალიბა. თუ უკრაინის გამარჯვებას მოვესწარი, (მჯერა, რამდენიმე თვეში), ოდესაში დაბრუნება მინდა - რომ დავტკბე ზღვის ხედით და გავუმასპინძლდე ჩემს მეგობრებს. აგრეთვე, დაგაინტერესებთ: 📣 ეს წელი იყო სრული დეგრადაციის, რბილი ძალით რუსეთს საქართველო უკვე ოკუპირებული ჰყავს - გია ხუხაშვილი 📣 რუსებმა თბილისში სექს-შოპი გახსნეს 📣 ნიკანორ მელია მოიკითხეთ მისმა „თავგამოდებულმა დამცველებმა“ - თაკო ჩარკვიანი 📣 საქართველოს პრემიერ-მინისტრის განცხადება - ცარიელი სიტყვებია - შამბა 📣 ჩინეთი მზად არის იყოს რუსეთის გლობალური პარტნიორი - სი ძინპინი

ინტერნეტგამოცემა For.ge ენერგეტიკის ყოფილ მინისტრთან დავით მირცხულავასთან ინტერვიუს აქვეყნებს, სადაც ყოფილი მაღალჩინოსანი იმ პერიოდს იხსენებს, როდესაც ის სასჯელს იხდიდა.გამოცემა წერს, რომ საქართველოს უახლეს ისტორიას არაერთი პოლიტპატიმარი ახსოვს და უამრავი პატიმრობის ისტორია, ხმაურიანი დაპატიმრებით დაწყებული, ცემა-წამებისა და არაადამიანური მოპყრობით დამთავრებული. ამ ყველაფერთან ერთად, იყო წნეხის პირობებში, ქონების ჩამორთმევის ფაქტებიც, არა მხოლოდ გათავისუფლების სანაცვლოდ. თუმცა, ენერგეტიკის ყოფილი მინისტრის, დავით მირცხულავას პატიმრობის ისტორია განსხვავებულია.მირცხულავა 4 წელი და ერთი თვე იხდიდა სასჯელს ჯერ მე-7 საპყრობილეში, შემდგომ კი ე.წ. „რეზბალნიცაზე“, სადაც თვითმხილველი იყო უამრავი სისასტიკის და არაადამიანური მოპყრობის. მის ციხის საავადმყოფოში ყოფნას დაემთხვა ე.წ. „ციხის ბუნტი“, როცა განურჩევლად ჩახოცეს არა მარტო ისინი, ვინც პროტესტი გამოთქვა, არამედ მძინარე პატიმრებიც.სააკაშვილის ხმაურიანმა პატიმრობამ დავით მირცხულავას დაპატიმრების პერიოდი გაგვახსენა, როცა ყოფილი მაღალჩინოსანი რანდენჯერმე გახდა ცუდად და გულის შეტევით, ბადრაგის თანხლებით, საავადმყოფოში გადაიყვანეს. თუმცა, მალევე უკან დააბრუნეს.როგორ აფასებს ამ გადასახედიდან განვლილ პერიოდს, რა აზრის არის მიხეილ სააკაშვილის სამოქალაქო საავადმყოფოში მკურნალობაზე და ეთანხმება თუ არა სულხან მოლაშვილის ადვოკატის მიერ გაკეთებულ განცხადებას მოლაშვილის უცხოეთში სამკურნალოდ გადაყვანასთან დაკავშირებით? - ამ საკითხების ირგვლივ for.ge გთავაზობთ ინტერვიუს დავით მირცხულავასთან.- საკმაოდ მძიმე პატიმრობა გქონდათ, სააკაშვილის რეჟიმის მთელი სისასტიკე საკუთარ თავზე გამოსცადეთ. როგორ გაიხსენებდით პატიმრობის პერიოდს, შეიძლება ვთქვათ, რომ თქვენი პატიმრობის მიზეზი, გარკვეულწილად, თქვენი პროფესია გახდა?- პროფესიიდან გამომდინარე ნამდვილად არ აღმოვჩენილვარ საპატიმროში. მე სხვა ადამიანებთან ერთად ვიყავი ე.წ. „მტრების“ სიაში შეყვანილი, რომელიც, ასე ვთქვათ, სასწრაფოდ უნდა დაეპატიმრებინათ. 2003 წელს ის ძალა, რომელიც შემდგომ ხელისუფლებაში მოვიდა, მუდმივად ადგენდა გარკვეული ადამიანების სიას და მეც ამ სიაში თავიდანვე მოვხვდი. უამრავი ადამიანი მოხვდა საპატიმროში, 300 000-ზე მეტი. აქ დანაშაულს ან უდანაშაულობას ნამდვილად არ ჰქონდა არავითარი მნიშვნელობა. თუ სიაში იყავი, აუცილებლად საპატიმროში უნდა მოხვედრილიყავი. სხვა მექანიზმიც მოიფიქრეს - ოფიციალურად ან არაოფიციალურად თანხის გადახდის შემთხვევაში, შეგეძლო თავისუფლებაც მიგეღო, პრივილეგიებიც და ა.შ. აი, ასეთი მეთოდით დაიწყეს ოპონენტებთან ბრძოლა, ანუ იმ ხალხთან, ვინც არ იზიარებდა მათ მსოფლმხედველობას, მათ ტაქტიკას, უბრალოდ, მათთან არ მეგობრობდა. არც მალავდნენ, რომ ძალიან ბევრი ადამიანი მოხვდებოდა ციხეში, გარკვეული ადამიანები ამას ელოდებოდნენ კიდეც. მეც მქონდა ეს განცდა, ვფიქრობდი, რაღაც სულელური ბრალდებით მოხდებოდა ეს და ასეც მოხდა. თუმცა, ვიმეორებ, საქმესთან ჩემს დაპატიმრებას კავშირი არ ჰქონია.- თუ სწორად მახსოვს, ექსპრემიერ ნიკა გილაურის გვარიც ფიგურირებდა თქვენს საქმეში. მისი საჩივარი დაედო საქმეს საფუძვლად?- არა. გილაურის საჩივარი ნამდვილად არ ყოფილა. საჩივარი საერთოდ არ ყოფილა. ერთადერთი ჩვენება იყო გარდაცვლილი ადამიანის. საქმეში ცოცხალი მოწმეც კი არ მყოლია. აბსურდული საქმე იყო. ზოგადად, საქმეს არავითარი მნიშვნელობა არ ჰქონდა, რადგან ნებისმიერ რამეს მოიფიქრებდნენ, თუ გამიზნული იყო, რომ ეს ადამიანი ციხეში უნდა წასულიყო. მას ყველაფერს დააბრალებდნენ, ასეც იყო.- დაპატიმრების შემდგომ გულის შეტევით მე-9 საავადმყოფოში გადაგიყვანეს. ავადმყოფ პატიმრებს როგორ გექცეოდნენ?- მძიმე კარდიოლოგიური პრობლემებით შემიყვანეს საპატიმროში, საავადმყოფოდან გადამიყვანეს. დღეს, როცა საუბარია პატიმრის არასათანადოდ მკურნალობაზე, ჩემზე არა, იმ გარდაცვლილ ადამიანებზე ვამბობ, ვინც საპატიმრო გაიარა, იგივე სულხან მოლაშვილზე, ნამდვილად ცოტა შემხვედრია მასზე ჯანმრთელი ადამიანი, სანამ ის საპატიმროში მოხვდებოდა. შემდეგ კი მთელ საქართველოს ახსოვს მისი დიაგნოზი. ყველაფერი ხომ შედარებითია. ანდა ბ-ნი ჭანკვეტაძე, ქართულ ავიაციაში თუ ვინმეს დამსახურება ჰქონდა, ის იყო. 6 წელი გაატარა ციხეში, გამოვიდა და გარდაიცვალა. გამორჩეული ქართველი ენერგეტიკოსი შოთა მაისურაძე... რომელი ერთი ჩამოვთვალო. ახლახან გარდაიცვალა გენერალი კენჭაძე. რომ გადახედოთ იმ ადამიანების სიას, რომლებიც იმ პერიოდში საპატიმროში შევიდნენ და იქ იყვნენ ხანგრძლივად, ყველა დაავადებული გამოვიდა. ბევრი ვერ გამოვიდა, დაიღუპნენ. მახსოვს, სამეგრელოს ერთ-ერთი რაიონის გამგებელი, სოსო ჭანტურია - მსგავსი ავადმყოფი ადამიანი არ მინახავს. თვეები ადამიანს სუნთქვაც უჭირდა, რეანიმაციული პაციენტი იყო, მას კი საპატიმროს არ ატოვებინებდნენ. ყოველ ერთ საათში სჭირდებოდა სამედიცინო დახმარება, რეანიმაციაში იყო გადასაყვანი, მაგრამ ვერ გადაიყვანეს და საპატიმროში გარდაიცვალა. როცა საუბარია დღევანდელ საპატიმროზე, შედარებაც არ შეიძლება. ვინც მაშინ ის ჯოჯოხეთი გამოიარა, ყველა ძალიან მძიმე დაავადებებით გამოვიდა. შემიძლია დავით ქანთარია გავიხსენო, წალენჯიხის გამგებელი ურთულეს წლებში და შემდეგ ფოთის მერი, რომელსაც საერთოდ დაუნგრიეს ჯანმრთელობა. ორჯერ დაიჭირეს და დღეს ის დიალეზზეა, სწორედ ციხეში გატარებული არაადამიანური ყოფის გამო. თითო ოროლა დავრჩით იმ პერიოდის თანამდებობის პირებიდან ცოცხალი, ვინც საპატიმროში ვიყავით, დანარჩენი ყველა იმ ქვეყნად არის წასული.- თანამდებობის პირებზეც იგივე სახით ხორციელდებოდა ღირსების შემლახავი მოპყრობა, ცემა, როგორც რიგით პატიმრებზე თუ იმათ, ვინც ფულს იხდიდა, არ ეხებოდნენ? მოლაშვილის წამების ფაქტი ყველასთვის ცნობილია და არა მარტო, მისი.- უამრავი ასეთი ფაქტი იყო. იმ პერიოდში ციხეში ყოფნა, უკვე წამების ტოლფასი იყო. გახსოვთ, სულხანთან დაკავშირებული ფაქტი - ევროკომისიის გარკვეული ჯგუფი შემოვიდა მე-7 საპყრობილეში, მათიას იორში და ერთ-ერთი ბულგარელი დეპუტატი, რომელიც უჰაერობის გამო ცუდად გახდა და შემოსვლისთანავე ჩაიკეცა. მაშინ პირადად მიმართა სახალხო დამცველს ბ-ნ-მა იორშმა: აქ ადამიანებს, როგორ აჩერებთ, ჰაერი საერთოდ არ არისო. სწორედ ამ ვიზიტის შემდეგ გაჭრეს რამდენიმე ფანჯარა, რათა ჰაერით ესუნთქათ ადამიანებს. წარმოიდგინეთ, ოპერაციის შემდეგ დრენაჟებით წამიყვანეს ისევ საპატიმროში. როცა, პროფესორი გოგა ფიფია, რომელიც ხელმძღვანელობდა ქირურგიულ განყოფილებას, ეუბნებოდა - ექიმი ვარ და დამიჯერეთ, არ შეიძლება ამის ტრანსპორტირება და გადაყვანა. ოპერაციიდან გამოყვანილი ადამიანის ციხეში გადაყვანა არ შეიძლებაო, გოგას უთხრეს - მაშინ თქვენც წაგიყვანთ მასთან ერთადო. აი, ასეთი დამოკიდებულება იყო. ციხის საავადმყოფოში არასდროს იყო წამალი. ექიმების უამრავი მცდელობის მიუხედავად, პატიმრების გადარჩენის საშუალება არ იყო - მედიკამენტები არ ჰქონდათ. გაუთავებლად იყო სტაციონარში შემოსვლა, ხელკეტებით ცემა და უბედურება, გაშიშვლება ყინვაში. შუაღამეზე შემოვარდნა და პატიმრის გაყვანა წესად იყო. ცდილობდნენ, როგორმე ფსიქოლოგიური ზეწოლა მოეხდინათ. წარმოიდგინეთ, ჩვენ ხომ არ ვიყავით იმ პერიოდში დღევანდელი „ჩინოვნიკებივით“ განსაკუთრებულ ციხეში, არც ერთი იმ პერიოდის მთავრობის წევრი, ცალკე ციხეში არ ვიყავით. ჩვენ ვიყავით ჩვეულებრივ ყველა კატეგორიის პატიმართან ერთად, ზონა იყო თუ ციხე. დღეს ეს წარმოუდგენლად მიაჩნიათ. ცალკე ციხე და კამერა უნდათ. საერთო ციხეში შესვლაზე ისტერიკებს ტეხავენ. ცალკე ციხეს, ფაქტობრივად, ცალკე კამერებს, ნომრებს უშენებენ. მადლობა ღმერთს, რომ ასე ექცევიან. ის სისასტიკე და ჯოჯოხეთი, რაც იმ პერიოდში იყო, არასდროს უნდა განმეორდეს. როცა ადამიანები ამას ივიწყებენ, ეს არის საშინელება. ყველა ციხეში იმ პერიოდში იყო უჰაერობა, სიბინძურე, ანტისანიტარია და მუდმივად ადამიანზე ძალადობა. იგონებდნენ, თვითონ „დგამდნენ“ ციხეში არეულობას, ბუნტს და ადამიანებს ხოცავდნენ და ა.შ. რომელი ერთი ფაქტი მოგიყვეთ, რა ვიცი, გახსენებაც მიჭირს.- თქვენი სასამართლო პროცესებიდან ვიცი, რომ დიდი პატივისცემით სარგებლობდით პატიმრებს შორის. ფულიც არ გადაგიხდიათ და პატიმრებიც გიფრთხილდებოდნენ.- ყველგან ასეთ დამოკიდებულებას ვგრძნობდი და მინდა, ყველა იმ პატიმარს მადლობა ვუთხრა. უამრავი ადამიანი იყო იქ და ყველასთან ვცდილობდით, კარგი ურთიერთობა გვქონოდა, მეგობრები გაგვეჩინა. უბრალოდ, ყველა პატიმარი ჩვეულებრივი ცხოვრებით ვცხოვრობდით და ყველა მათგანთან ვინაწილებდით საშინელ მდგომარეობას, იმ ბოროტებას, რაც გარშემო სუფევდა. ყველასგან სიკეთის, კარგი მოქცევის და მეგობრობის მეტი არაფერი მახსოვს, არც სულხან მოლაშვილს. სულხანსაც ყველა ძალიან კარგად ექცეოდა და პატივს ცემდა. როდესც პატრიარქის შუამდგომლობით გაგვათავისუფლეს მე და სულხანი, მთელი ციხე გვაცილებდა.- რადგან სულხანი ახსენეთ, გკითხავთ, მისმა ადვოკატმა შალვა შავგულიძემ, სააკაშვილის უცხოეთში სამკურალოდ გადაყვანასთან დაკავშირებით გაკეთებულ კომენტარში, განაცხადა: „არსებობს დროებითი ღონისძიების გამოყენების მოთხოვნა. ეს პრაქტიკა საქართველოს მიმართ ევროპის სასამართლოს გააჩნია - სწორედ ევროპის სასამართლოს ჩართულობით მოხდა მოლაშვილის გადაყვანა, სათანადო მკურნალობა“.- კი, მაგრამ, სულხანი გადაყვანილ იქნა უცხო ქვეყანაში სწორედ იმის შემდეგ, რაც ჩვენ საპატიმრო დავტოვეთ. სულხანი, თავისი ურთულესი დიაგნოზებით, ერთხელაც არ გადაუყვანიათ ქალაქის კლინიკაში. მას შემდეგ, რაც ჩვენ საპატიმრო დავტოვეთ - 2008 წლის 6 იანვარს, საღამოს, პირდაპირ უწმინდესთან მივედით. სულხანი რამდენიმე თვის გამოსული იყო, უმძიმესი დიაგნოზით ციხიდან, როდესაც ის საზღვარგარეთ მოხვდა. ჯოჯოხეთური წამება და არაადამიანური მოპყრობა გადაიტანა და ეს იყო ყველაფრის მიზეზი.- რა რაოდენობის თანხის გადახდას გთხოვდნენ თავისუფლების სანაცვლოდ?- ყველასთან ჰქონდათ ერთნაირი მიდგომა - უნდა გადაეხადათ თანხა თავისუფლებისთვის. სხვადასხვა ეტაპზე, სხვადასხვა თანხა სახელდებოდა. საბოლოოდ, ვუთხარი - 10 ლარსაც კი არ გადავიხდი, შეგიძლიათ დამტოვოთ. ნამდვილად მიმაჩნდა, რომ გადასახდელი არაფერი მქონდა. შემოთავაზებები და ეს საუბრები ხშირად იყო. მე დღე არავის დავუკითხივარ, ღამის 1-2 საათზე შემოდიოდნენ. უამრავი წიგნი მაქვს წაკითხული ბოლშევიკების პერიოდის ციხეებზე, იმ პერიოდის „გულაგზე“ და უამრავი მწერალი წერდა საბჭოთა კავშირის საშინელ ბანაკებზე და ციხეებზე, რომლებიც იყო, მაგრამ მსგავსი დამოკიდებულება არსად წამიკითხავს. არავის დაუწერია მსგავსი, რაც ჩვენთან ციხეებში ხდებოდა. ქვეყანამ მოიცილა ეს რეჟიმი და სისატიკე. ციხეებში მსგავსი ფაქტები აღარასდროს უნდა მოხდეს. როცა უცხოელები წერენ პენიტენციურ სისტემაში გამოსწორებული მდგომარეობაა და კარგი სიტუაციია, ძალიან კარგია. მე პატიმრები ისეთი ნაცემები მინახავს, არა მგონია, სადმე ასე სცემდნენ - სიკვდილის პირას მიჰყავდათ.- ციხის საავადმყოფოში თქვენი გადაყვანაც პრობლემა იყო?- რა თქმა უნდა. როცა, ცუდად ყოფნის დროს, საავადმყოფოში გადამიყვანდნენ, შემდეგ იმავე წუთს, ჯანმრთელობის არავითარი დადებითი დინამიკა რომ არ გქონოდა, უკან გაბრუნებდნენ, როგორც მე, მაგალითად, მე-7 საპყრობილეში. სადღაც ერთი წელი იყო ასე და შემდეგ, სტრასბურგმა მიიღო გადაწყვეტილება და ქვეყანას მოსთხოვა, ჩემი პენიტენციური სისტემის საავადმყოფოში დაბრუნება. ასე დავბრუნდი ციხის საავადმყოფოში, თორემ მთელ პატიმრობის ვადას, ალბათ, მე-7 საპყრობილეში გამატარებინებდნენ.- თქვენ ე.წ. „რეზბალნიცაზე“ სულხან მოლაშვილთან და მამა ბასილისთან ერთად იყავით. მამა ბასილთან მიმართებაშიც იყო ზეწოლის ფაქტები?- მამა ბასილი და მოლაშვილი ერთ სართულზე იყვნენ, მე კი ქვედა სართულზე. მამა ბასილიც მუდმივი პროვოკაციების ქვეშ იყო. ვიმეორებ, ეს ეპიზოდები არ იყო. ყოველ დღე გრძელდებოდა, ყოველ საღამოს, დილაუთენია და ა.შ. მუდმივად ასე იყო.- „ციხის ბუნტს“ როგორ გაიხსენებდით? „რეზბალნიცაზე“ იყავით მაშინ, სადაც დაიწყო.- სწორედ „რეზბალნიცაზე“ დაიწყო, როცა ორი პატიმარი, ერთი ეპილეფსიით დაავადებული, ჩაიყვანეს და სასტიკად სცემეს, რადგან არ აჰყვნენ ადმინისტრაციის მიერ დადგმულ პროვოკაციას - არეულობის მოწყობას. იგეგმებოდა, რომ „დადგმულიყო“ პატიმრებს შორის ვითომ დაპირისპირება. ეს არ გააკეთა პატიმარმა, რომელიც ეპილეფსიით იყო დაავადებული და ისე სცემეს, სიკვდილამდე მიიყვანეს. შემდეგ მეორე ადამიანი გამოექომაგა და იმასაც გაუსწორდნენ. პატიმრების თვალწინ, ეზოში, დაყარეს და შემდეგ უგონოები ეზოდან გაათრიეს. აი, ამას მოჰყვა ბუნტი. აპირებდნენ, რომ ამ პროვოკაციის შედეგად მაქსიმალური რაოდენობის ხალხი დასჯილიყო და ასეც მოხდა. ჩვენი კორპუსი ქირურგიულ კორპუსად ითვლებოდა და კორიდორში ვერ გახვიდოდი, იმდენი დაჭრილი იყო იატაკზე. უბედურებმა, არც კი იცოდნენ, რა ხდებოდა. გვეკითხებოდნენ, რატომ გვესროლესო, არავინ იცოდა. ცენტრალურ ციხეში, ე.წ. „კარმუშკას“ აღებდნენ, შიგნით იარაღს ყოფდნენ და ისე ესროდნენ. მძინარე ადამიანები არიან დახოცილები. მათ საერთოდ არ იცოდნენ, ბუნტი იყო, თუ რა მოხდა. გარკვეული პოლიტიკური ფიგურები, იმ დროინდელი ხელისუფლების ლიდერები, გამოდიოდნენ და იძახდნენ, ერთ-ერთ კორპუსს ტანკებს მივუშვერთ და ბუნტს ტანკებით ჩავახშობთო. ამ დროს, თითქოს, იქ ადამიანები არ იყვნენ.- დღეს სააკაშვილი პატიმრობაშია და, ფაქტობრივად, პატიმრობის ვადას კლინიკაში ატარებს. როგორ შეაფასებდით პროცესს, რომელიც ექსპრეზიდენტთან მიმართებაში მისი პატიმრობის დღიდან განვითარდა?- ბუნებრივია, განსაკუთრებული მოპყრობაა მის მიმართ. არ მინდა საერთოდ ამ პატიმარზე საუბარი. ვისურვებდი, მომავალში საქართველოს ყოველთვის ღირსეული პრეზიდენტი ჰყავდეს და ღირსებით იყოს ყველგან. უამრავი პოლიტიკური პატიმარი ყოფილა და ისინი ღირსეულად ატარებდნენ სასჯელს და ღირსეულად იქცეოდნენ. ავადმყოფ ადამიანზე არ უნდა ისაუბრო, მაგრამ იმდენი წავიკითხე ავადმყოფობებზე (მეც საკმაოდ ბევრი დაავადებები მაქვს), რომ ვკითხულობ რაღაცებს, მეცინება. პროფესიულ განმარტებებს არ იძლევიან ის ჯგუფები, რომლებიც მუდმივად, თითქოს ღელავენ.- ანუ სასამართლო-სამედიცონო დასკვნა საეჭვოა?- მე როცა ვსაუბრობდი იმ ადამიანებზე, ისინი მაშინ რეანიმაციაში უნდა ყოფილიყვნენ ან იყვნენ. რამდენადაც ვიცი, ეს ბატონი, ჩვეულებრივ თერაპიულ პალატაშია და არა რეანიმაციულში. ღმერთმა ნუ გადაიყვანოს. არავის სიკვდილი ნამდვილად არ მინდა, შვილები ყავს. მისმა ერთმა შვილმა, მართლაც დატოვა ჩემზე ნორმალური ადამიანის შთაბეჭდილება. არ მინდა პატიმარზე ლაპარაკი, თუნდაც ისეთ პატიმარზე, რომელიც პენიტენციურ სისტემაში არ არის, ქალაქის საავადმყოფოშია. მიმაჩნია, რომ სწორი არ არის. ხშირად კომიკურ სახეს იღებს ამ ადამიანის ჯანმრთელობაზე მზრუნველი ადამიანების განცხადებები და დასკვნები. სერიოზულად რომ წაიკითხავ, უბრალოდ, ღომილის იწვევს, რადგან ხშირად სისულელეები წერია.- დაბოლოს, დღევანდელ სასამართლოზე რას იტყვით. ბევრი რეჟიმისდროინდელი მოსამართლეა სისტემაში და ევროკავშირიც ითხოვს 12 პუნქტიანი გეგმით, სასამართლო რეფორმას, პოლიტიკური მართლმსაჯულებიდან გამომდინარე.- იმ პერიოდში სასამართლო, როგორც ასეთი, ნამდვილად არ არსებობდა. პროკურატურის ნებისმიერ განაცხადს, ფაქტობრივად, სასამართლო ნოტარიულად აფორმებდა. მნიშვნელობა არაფერს ჰქონდა, არც ადვოკატის მუშაობას, არც სიმართლეს. პოლიტიკური გადაწყვეტილება იყო მიღებული და შესაბამისად, ადამიანი უნდა დასჯილიყო. სასამართლოში გამამართლებელი განაჩენები საერთოდ არ არსებობდა. თვალს ვადევნებ, ხშირად ვკითხულობ, რომ რამდენჯერ არის მიღებული გამამართლებელი გადაწყვეტილება და შედარება არ შეიძლება იმ სასამართლოსთან. ამ სასამართლოს, ალბათ, უამრავი ნაკლი აქვს. მე იურისპრუდენციაში დილეტანტი ვარ, მაგრამ მიმაჩნია, რომ ის სტატისტიკური მონაცემები, რაც ქვეყნდება, მნიშვნელოვანი დადებითი ტენდენციებია. მაგრამ სრულყოფილება მუდმივად უნდა გაგრძელდეს. ბევრი რამ არის დღეს სასამართლოში გამოსასწორებელი, მაგრამ როგორ შეიძლება, ადამიანმა ის სასამართლო დღევანდელს შეადაროს! აგრეთვე, დაგაინტერესებთ: 👉 სააკაშვილი ფიზიკურად და ფსიქოლოგიურად დაუძლურებულია, რაც ვნახე ძალიან არაადამიანურია - ალეკო ელისაშვილი  👉 სანამ არ იქნება ძლიერი ძალა, ისინი ბოლომდე გადატკეპნიან არა მარტო ცალკეულ ადამიანებს და მესამე პრეზიდენტს, არამედ ამ ქვეყნის მომავალს - ჯაფარიძე 👉 კადრები მოიცავს სხვადასხვა პერიოდს და პირდაპირ ასახავს რა მძიმე მდგომარეობაშია სააკაშვილი - გიორგი ვაშაძე 👉 ეს ყველა გაგებით და ყველა დონეზე საშინელებაა - ლიზა იასკო სააკაშვილის კადრებზე 👉 სააკაშვილი საავადმყოფოშია თუ საკონცენტრაციო ბანაკში? არ შემიშვეს მის სანახავად, არ უნდათ რომ ვნახო - გიორგი მარგველაშვილი

ხვიჩა მაქაცარია Forbes Georgia-სთან ექსკლუზიურად Veon საქართველოს (ბილაინი) შეძენის დეტალებზე საუბრობს.- თქვენ რამდენიმე თვის წინ „ბილაინის”, იმავე „VEON საქართველოს” 100%-ის მფლობელი გახდით რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყებიდან რამდენიმე თვეში?!- რაც შეეხება „ბილაინის“ 100%- ის შეძენას, კი ბატონო, ეს ასეა, თუმცა ერთი დათქ­მით და შესწორებით: გარიგება დასრულდა მხოლოდ იმ პერიოდში, რომელიც რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყებას მოიცავს, თორემ რეალურად მოლაპარაკება და საბოლოო შეთანხმება გაცილებით ადრე შედგა, ჯერ კიდევ გასულ წელს და უბრალოდ, საბოლოოდ 2022 წელს გაფორმდა. ფასიც და პირობებიც გამჭვირვალეა, შეგიძლიათ, ნახოთ.- პირადად თუ გქონიათ კომპანია „Letter One”-ის მეპატრონეებთან პიოტრ ავენთან ან მიხაილ ფრიდმანთან საუბარი ამ გარიგების მსვლელობისას? - არა. მოლაპარაკებები მიდიოდა მათ მმართველ და მენეჯერთა ჯგუფთან, რომლებიც ალბათ და შესაძლოა ყველაფერს უთანხმებდნენ. ვერაფერს გეტყვით.- და, ის მართალია თუ არა, რომ პროცესი „მიყიდე-მომყიდე” წლები გრძელდებოდა „VEON საქართველოსთან“ ანუ „ბილაინთან“ დაკავშირებით? - კი, ეს სიმართლეა. პროცესი სამ თუ მეტ წელიწადს გაიწელა, მაგრამ დასრულდა, როგორც დასრულდა.- მაგრამ მე ჩემი მკითხველისთვის მაინტერესებს ისტორია, თუ როგორ შემოვიდა რუსული „ბილაინი“ საქართველოში, ანუ კომპანია „ვიმპელკომი“. ამბობენ და ჰყვებოდნენ, რომ ეს მოხდა იმ მიზეზით, რომ „ჯეოსელისა“ და „მაგთის“ ოლიგოპოლიური გარიგებები დასრულებულიყო ბაზარზე.- არც ეს არის სწორი ინფორმაცია. ამბავი სულ სხვაა და თუ გაინტერესებთ „ბილაინის“ შემოსვლა საქართველოში, ის გაცილებით ადრე იწყება. ყოველ შემთხვევაში, ჩვენი ჯგუფისთვის, რომელიც საქართველოს კომუნიკაციების სექტორით და სატელეფონო კომპანიის შექმნით ჯერ კიდევ გასული საუკუნის 96-97 წლებში დაინტერესდა. „ჩვენი დაინტერესება საკომუნიკაციო ბიზნესით 90-იანი წლების ბოლოსკენ დაიწყო, როცა გავიგე ამ პერსპექტიული მიმართულების შესახებ, რის შემდეგაც საქართველოში შევიძინეთ შესაბამისი სიხშირე ანუ ლიცენზია - ცხადია, თავისი საინვესტიციო ვალდებულებებით (900 MHZ). არ დავმალავ, იმ დროისთვის საწყისი ინვესტიცია საჭირო იყო $20-30 მილიონის ფარგლებში, რაც საკმაოდ რთულად აწევადი იყო ჩემთვის. მოსკოვის საქმიანმა რუტინამ გაწელა დრო, და დამიგვიანდა მეტი ყურადღების დათმობა ამ მიმართულებისთვის. შემდგომ ფორსმაჟორში ჩემს პარტნიორებთან ერთად, დავკონტრაქტდით ამერიკულ-კანადურ კომპანიასთან, რომელიც უზრუნველყოფდა იმ პირველად საბაზისო ინვესტიციებს. დაიქოქა პროცესი, დაიწყო ინფრასტრუქტურული დაგეგმარება, მაგრამ მცირედი დაგვიანება სალიცენზიო პირობებისა მაშინდელმა მთავრობამ და სამინისტრომ არ გვაპატია. უამრავი თხოვნის, ინვესტორების ჩარიცხული თანხების მიუხედავად, სახელმწიფომ უარი გვითხრა, და ლიცენზია ჩამოგვერთვა.ვერაფერს გავხდი საქართველოს მთავრობასთან, მაგრამ რა გითხრათ... თითქოს ჩარჩენილი დარდივით იყო, რომ ამ მიზნისთვის ჩვენს ჯგუფს მაინც უნდა მიეღწია და მიზნად დავისახე, რომ აუცილებლად შევქმნიდით, ჩამოვაყალიბდებით საკომუნიკაციო კომპანიას. ასე მივადექით კომპანია „ბეტაკომს”, რომლის ბაზაზეც შემდგომ აშენდა რეალობა, სადაც მოვიპატიჟეთ რუსული კომპანია „ვიმპელკომი“, რომელსაც იმ პერიოდში უკრაინული მენეჯმენტი მართავდა. ვიდრე ახალ ინვესტორთან შეთანხმება შედგებოდა, მანამდე ავიღეთ დამატებით ახალი ლიცენზიები და მომზადდა ყველაფერი უკვე „ვიმპელკომის” შემოსაყვანად, სადაც ვერ შევთანხმდით და 51% ჰქონდა „ვიმპელკომის“ მხარეს. ასე იწყება და გრძელდება, ვისაც სიმართლე აინტერესებს, „ბილაინის“ ისტორია, რომელმაც საქართველოში დასაწყისში $150 მლნ-ის ინვესტიცია და ჯამურად 300 მლნ დოლარის ინვესტიცია განახორციელა, დაასაქმა ათასობით ადამიანი და გამოზარდა სრულიად ახალი პროფესიონალები დარგისთვის. და ვერ ვხვდები, რა არის ამაში ცუდი? შემდგომ ჩვენი (ქართველი პარტნიორები) მხარე ყიდის თავის წილებს, და მე პირადად 20%-იანი წილით ვიყავი წარმოდგენილი.მახსოვს, მქონდა გეგმაში, რომ „კავკაზუს ონლაინის“ და „ბილაინის“ გაერთიანება მომეხდინა, მაგრამ ამ პროექტზე თავად „ბილაინის“ წარმომადგენლებმა თქვეს უარი. გული მწყდება, რომ ეს არ მოხდა, რადგან ახლოს ვიყავით შეთანხმებასთან, რომელიც მეგაკომპანიის შექმნას ითვალისწინებდა. თუმცა, როგორც არის - ახლა არ არის ამაზე მეტი ფიქრი საჭირო, ზოგადად, ტიპიც ასეთი ვარ, ვცდილობ, სწრაფად გადავშალო და დავივიწყო წარსული, ძველი თემები და ახალი საქმე დავიწყო. მაგრამ წინ ახალი პრობლემა გველოდა - იმ პერიოდში „ვიმპელკომის” ანუ ჩვენი პარტნიორების მთელი აღმასრულებელი გუნდი შეიცვალა, მოვიდა ახალი მენეჯმენტი, დადეს ახალი განვითარების გეგმა, რომელიც ითვალისწინებდა მცირე ბაზრების ქვეყნებიდან გამოსვლას და, ცხადია, მათ შორის მოხვდა საქართველოც.ასე დადგა რეალობა, რომ მათ გადაწყვიტეს საკუთარი აქციების გაყიდვა და 3-წლიანი საკმაოდ რთული მოლაპარაკებების შემდეგ დავხურეთ ეს გარიგება შარშან, შემოდგომის ბოლოსკენ - როგორც გითხარით, ეს არ არის კავშირში რუსეთ-უკრაინის ომთან. პირიქით - ყველაფერი გაცილებით ადრე და დიდხანს მიმდინარეობდა, მიმდინარეობდა საკმაოდ დაძაბულად - მათ შორის ერთმანეთთან საქართველოში და საერთაშორისო სასამართლოებშიც დავები გვქონდა, მაგრამ მოკლედ, დაიხურა, როგორც იქნა, ეს დამღლელი, საკმაოდ ხარჯიანი და დროში გაწელილი პროცესი, და ახლა „ბილაინი“ არის 100%-ით ქართული კომპანია, რომელშიც ძალიან ბევრი სიახლე და სიურპრიზი ელის მომხმარებელს, მათ შორის, ცხადია, ეს ყველაფერი მოხდება კომპანიის მასშტაბური რებრენდინგის ფონზე. 2023 წლიდან ბევრ სიახლეს გაიგებთ „ბილაინზე“ და ჩვენზე საკომუნიკაციო მიმართულებით. გარკვეული პროექტიც შედგა, რომელიც X ინვესტიციების სანაცვლოდ შეძლებს ჩვენი კომპანიის პოზიციების დაახლოებას „მაგთისთან“ და „ჯეოსელთან“, - ამბობს ხვიჩა მაქაცარია ინტერვიუში.  👉 CBS ჯგუფი - გამჭვირვალე, ძლიერი, სტაბილური - ხვიჩა მაქაცარია საკუთარ ბიზნესზე ექსკლუზიურად Forbes-თან საუბრობს 👉 ოჩამჩირელი ბიჭი, რომელმაც საქართველოს „საკუთრებაში” მოაქცია და აბრუნებს, მართავს და ავითარებს ქვეყნისთვის გამორჩეულად მნიშვნელოვან აქტივებს - Forbes საქართველო ხვიჩა მაქაცარიაზე 👉 „ჩემი ყველაფერი იქ დავტოვე, ოჩამჩირე არა და აი, დიხაზურგა სულ მესიზმრება და სულ ჩემთან არის - Forbes Georgia – ხვიჩა მაქაცარიას პროფილი

„მე არ ვარ თბილისელი ბიჭი. ეს ქალაქიც ჩემთვის უცხო იყო სულ რაღაც 20 წლის წინ და არც საჯაროობას ვარ ნაჩვევი. მოვყვები საკუთარ ისტორიას, თუ როგორ მოვიდა ჩვენი ბიზნესი აქამდე“, - ასე იწყებს ქართველი ბიზნესმენი ხვიჩა მაქაცარია Forbes-ის ქართულ გამოცემასთან ინტერვიუს.ასე, კითხვის გარეშე დაიწყო ჩემი შეხვედრა ხვიჩა მაქაცარიასთან, რომელიც საქართველოში რამდენიმე სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობის სისტემურ ბიზნესს ფლობს და მართავს. ინტერვიუზე შეთანხმების პროცესი მარტივი არ იყო და გარკვეული დათქმებით მიმდინარეობდა, მაგრამ, მე მგონი, გამოვიდა. დღეიდან მისი საქმიანი ისტორიაც გვეცოდინება, პირველი ნაბიჯებიდან დღემდე.მაშ ასე, ქალბატონებო და ბატონებო - გაიცანით ხვიჩა მაქაცარია. აღნიშნავს, რომ ეს საზოგადოება, აქაური ურთიერთობები, უცხო იყო მისი ოჯახისთვისაც, შვილებისთვის, რომლებითაც გამორჩეულად ამაყობს. აფასებს პარტნიორებს, მეგობრებს - ყველას, ვინც მისი თბილისში დამკვიდრებისთანავე (2008-2009 წწ) მისი ყოველდღიურობის ნაწილია. საქართველოში მანამდეც ჩამოდიოდა, მაგრამ ეს უფრო სტუმრად, სამი-ოთხი დღით, „გადაბმულად, მგონი, სრული კვირაც არ გამიტარებია თბილისში 2008 წლამდე, და პერიოდულად ჩამოსვლის მიზეზი ბიზნესიც იყო, თუმცა იმ პერიოდში ეს ინვესტიციები უფრო ემოციურ ხასიათს ატარებდა“.– აფხაზური ენის ცოდნა თუ შეგრჩათ? – კი, მესმის ყველაფერი. მაგრამ, სამწუხაროდ, წლებია, აფხაზურად საუბრის პრაქტიკა აღარ მაქვს და უკვე მავიწყდება ლაპარაკი მიუხედავად იმისა, რომ ურთიერთობები აფხაზებთან დღემდე მაქვს, ვმეგობრობ ჩემს კურსელებთან, კავშირები არ გაგვიწყვეტია.სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკონომიკის ფაკულტეტი დაამთავრა და იმ დროსაც მოესწრო როგორც სტუდენტი, როცა სოხუმის უნივერსიტეტი ორ ნაწილად გაიყო (1988 წელი - თსუ-ს სოხუმის ფილიალი). ეს არის პერიოდი, როცა აფხაზებისა და ქართველების დაპირისპირება მწვავდება. მიუხედავად უნივერსიტეტის ორ ნაწილად გაყოფისა, დარჩა სოხუმის უნივერსიტეტში, რომელიც აფხაზურ ენაზე წითელი დიპლომით დაამთავრა.იმ პერიოდში უკვე მთელი ქვეყანა მოცულია ახალი ეკონომიკური შესაძლებლობებით და კოოპერატივების იდეით და მასაც თავში ათასი ბიზნესიდეა უტრიალებს. რამდენიმე ბიზნესიც სცადეს, თუმცა უშედეგოდ. ბოლოს თავი რიგით ეკონომისტად მეფრინველეობის ფაბრიკაში ამოყო, არცთუ ურიგო ანაზღაურებით და საქმით. თუ რიგითი ანაზღაურება საბჭოთა პროლეტარებს 120 მანეთი ჰქონდათ, ახალგაზრდა მაქაცარია თვეში 400 მანეთს აკეთებდა და, ზემოდან, არც დაფასება აკლდა ფაბრიკის ხელმძღვანელობისგან სხვადასხვა ბონუსის სახით. თუმცა აფხაზურმა ქედმაღლობამ და ახალგაზრდულმა მოუსვენრობამ თავისი ქნა და ხვიჩა მაქაცარიას კარიერა სოფლის მეურნეობის მიმართულებით რამდენიმე თვეში დასრულდა.აფხაზეთის ამბებს მაინც ყველაზე დიდი ემოციით ჰყვება. მიმეორებს, რომ დღემდე ინარჩუნებს ძველ კავშირებს და ურთიერთობებს. მაგრამ განსაკუთრებული სითბო აფხაზეთზე გახსენებისას არა ოჩამჩირის, არამედ გალის რაიონის ოკუპირებულ სოფელზე, დიხაზურგაზე საუბრისას გამოსჭვივის, სადაც ხვიჩა მაქაცარია წელიწადში სამ თვეს ბებიასთან ატარებდა.„ჩემი ყველაფერი იქ დავტოვე. ოჩამჩირე არა. აი, დიხაზურგა სულ მესიზმრება და სულ ჩემთან არის…“, - ამბობს ბიზნესმენი Forbes-თან ინტერვიუში. ამავე თემაზე: ✅ ოჩამჩირელი ბიჭი, რომელმაც საქართველოს „საკუთრებაში” მოაქცია და აბრუნებს, მართავს და ავითარებს ქვეყნისთვის გამორჩეულად მნიშვნელოვან აქტივებს - Forbes საქართველო ხვიჩა მაქაცარიაზე ✅ CBS ჯგუფი - გამჭვირვალე, ძლიერი, სტაბილური - ხვიჩა მაქაცარია საკუთარ ბიზნესზე ექსკლუზიურად Forbes-თან საუბრობს ✅ დიახ, სამწლიანი მოლაპარაკების შემდეგ VEON საქართველო ახლა სრულად ქართული კომპანიაა!

15 სექტემბერს საქართველოს ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში სასწავლო პროცესი იწყება. სკოლის კარს 55 717 პირველკლასელი შეაღებს. განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო სასწავლო წელს უამრავი სიახლითა და ინოვაციით ხვდება.დაგეგმილი ცვლილებების, სიახლეებისა და სხვა მნიშვნელოვანი საკითხების შესახებ PIA.GE-სთან საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის პირველმა მოადგილემ, თამარ მახარაშვილმა ისაუბრა.- რა სიახლეებით ხვდება სამინისტრო ახალ სასწავლო წელს?- ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში 15 სექტემბერს სასწავლო წლის დასაწყებად მზადება დასრულებულია. ახალი სასწავლო წელი სკოლებში ძალიან მნიშვნელოვანი სიახლეებით იწყება. 632 726 მოსწავლე შეაღებს სკოლის კარს, მათ შორის, 55 717 პირველკლასელია.ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსა და საქართველოს პარლამენტის განათლებისა და მეცნიერების კომიტეტის ერთობლივი გადაწყვეტილებით, პირველ კლასში დარეგისტრირების შესაძლებლობა მიეცათ იმ ბავშვებს, რომლებსაც 6 წელი 30 სექტემბრის ჩათვლით შეუსრულდებათ. წელს ასეთი 2 000-მდე ბავშვია, შესაბამისად სისტემამ ამ ბავშვებისთვის დამატებით უზრუნველყო სკოლების შესაბამისი საგანმანათლებლო რესურსითა და ინვენტარით აღჭურვა.ახალი სასწავლო წლის დაწყება არის ზეიმი – ეს თარიღი განსაკუთრებულია ბავშვებისა და მშობლებისთვის. მნიშვნელოვანია, რომ 2022-2023 სასწავლო წელს საქართველოს მასშტაბით ყველა სკოლა შეხვდება საქართველოს დროშის აღმართვით და საქართველოს ჰიმნის გაჟღერებით. აღნიშნული ინიციატივა, რომელიც საქართველოს პრემიერ-მინისტრს, ირაკლი ღარიბაშვილს ეკუთვნის, მიზნად ისახავს მოსწავლეებში პატრიოტული სულისკვეთების გაღრმავების ხელშეწყობას.ახალი სასწავლო წლისთვის ყველა სკოლა უკვე არის უზრუნველყოფილი შესაბამისი სახელმძღვანელოებითა და პირველკლასელების ბუკებით. მნიშვნელოვანია, რომ მთელი ქვეყნის მასშტაბით სკოლებში ვამატებთ 73-მდე მანდატურს, ასევე, იზრდება განათლების სისტემის სოციალური მუშაკების რაოდენობაც, რომლებიც მოსწავლეებს, მშობლებსა და სკოლის პერსონალს საჭირო სოციალურ მომსახურებას გაუწევენ.რაც შეეხება ეროვნულ სასწავლო გეგმას, ამ მიმართულებით მნიშვნელოვანი ცვლილებები გვაქვს, რომლებიც ზოგადი განათლების ყველა საფეხურს შეეხო.პირველ რიგში, მინდა აღვნიშნო განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის, მიხეილ ჩხენკელის ინიციატივა, რომლის თანახმად 2022-2023 სასწავლო წლიდან ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში საქართველოს ისტორია დამოუკიდებელ საგნად შეისწავლება. ამ მიმართულებით დიდი სამუშაო ჩატარდა – გადაიხედა მთლიანად საშუალო საფეხურის საქართველოს ისტორიის სტანდარტი, განხორციელდა ახალი სახელმძღვანელოს გრიფირება და შედეგად მივიღეთ ის, რომ საშუალო საფეხურზე მოსწავლეები საქართველოს ისტორიას, უძველესი დროიდან დღემდე, უწყვეტად, სიღრმისეულად შეისწავლიან. ამავდროულად, მინდა, ხაზი გავუსვა, რომ მეათე კლასის მოსწავლეები მსოფლიო ისტორიას კვლავ შეისწავლიან, სადაც ასევე შედის საქართველოს ისტორიის სეგმენტიც.მნიშვნელოვანი სიახლე გახლავთ ის, რომ მინისტრის, მიხეილ ჩხენკელის გადაწყვეტილებით, პირველ კლასში სავალდებულო საგნად მოსწავლეები ჭადრაკს შეისწავლიან. ჭადრაკის ფედერაციასთან თანამშრომლობით საერთაშორისო დიდოსტატებითა და ოსტატებით დაკომპლექტებულმა ჯგუფმა 4 000 პედაგოგი გადაამზადა. ჩვენ მოვამზადეთ შესაბამისი სასწავლო რესურსი, რომელიც ხელმისაწვდომია მოსწავლეებისთვის, ასევე, ძალიან მალე სკოლებში შევა შესაბამისი სადემონსტრაციო დაფებიც. მნიშვნელოვანი ძალისხმევის შედეგად, დღეს ჭადრაკი, რომელიც ხელს უწყობს მოსწავლეებში ანალიტიკური აზროვნებისა და მათემატიკური უნარების განვითარებას, სასკოლო ცხოვრების ნაწილია.ახალი სასწავლო წლიდან ეროვნულ სასწავლო გეგმას „თაგ რაგბი“, ე.წ. უკონტაქტო რაგბი, დაემატება, რაც გულისხმობს რაგბის ელემენტების გამოყენებით ფიზიკური განვითარების აქტივობების განხორციელებას. ჩვენ ვითანამშრომლეთ საქართველოს რაგბის კავშირთან და სპორტის მასწავლებლების გადამზადების პროცესი უკვე განხორციელდა. „თაგ რაგბის“ მიმართულებით სპორტული ღონისძიებები დაიგეგმება და, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, ეს ინიციატივა რაგბის პოპულარიზაციას შეუწყობს ხელს. აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ II-VI კლასებში ინფორმაციული ტექნოლოგიები სავალდებულო საგნად შევიდა და დაწყებითი კლასებიდანვე შეისწავლება პროგრამირების ელემენტები, რაც უზრუნველყოფს მოსწავლეებში ალგორითმული აზროვნებისა და ტექნოლოგიური უნარების განვითარებასა და გაძლიერებას.რადგან დაწყებით საფეხურზე ვსაუბრობთ, აქვე აღვნიშნავ, რომ თბილისის, რუსთავის, ქუთაისისა და ბათუმის 50 სკოლის V-VI კლასების 4 000-მდე მოსწავლე საპილოტე რეჟიმში მაკმილანის მათემატიკის ბილინგვური სახელმძღვანელოებით ისწავლის. ამ მიმართულებით 60-ზე მეტმა ინგლისური ენის მცოდნე მათემატიკის მასწავლებელმა შესაბამისი გადამზადება უკვე გაიარა. მნიშვნელოვანია, რომ ეს პროექტი როგორც მოსწავლეებს, ასევე, მასწავლებლებს სასწავლო პროცესში სწავლების მართვის სისტემის ინტეგრირების შესაძლებლობას მისცემს. ეს გულისხმობს ელექტრონული პლატფორმის დანერგვასაც, რაც თითოეულ მოსწავლეს მისცემს შესაძლებლობას, საკუთარ პროგრესს თვალი ადევნოს.მინდა, განსაკუთრებით გამოვყო თავდაცვის სამინისტროსთან მჭიდრო თანამშრომლობით განხორციელებული ახალი საგანმანათლებლო პროგრამა, რომელიც სკოლებში საქართველოს პრემიერ-მინისტრის ინიციატივით ინერგება. აღნიშნული ინიციატივის ფარგლებში მთის რეგიონის 18 სკოლის სასწავლო პროგრამაში შევიდა სამხედრო საქმე, რომელსაც გაუძღვებიან სპეციალურად გადამზადებული თავდაცვის ოფიცრები.- სასკოლო სახელმძღვანელოებთან დაკავშირებით რას გვეტყვით ახალს?- ჩვენთვის უმნიშვნელოვანესი პრიორიტეტია მოსწავლეების ხარისხიანი სახელმძღვანელოებით უზრუნველყოფა, სადაც ინფორმაცია მათი ასაკისთვის შესაბამისი ენით იქნება გამოცემული. ამ მიმართულებით მნიშვნელოვანი სიახლეა ის, რომ გრიფირების პროცესს დაემატა ცალკე კრიტერიუმი – „მოსწავლეთა ასაკთან შესაბამისობა“, რაზეც განსაკუთრებული აქცენტი გაკეთდა. აღსანიშნავია, რომ გრიფირების პროცესისთვის კონკურსის წესით შეირჩნენ რეცენზენტები, რომლებიც სახელმძღვანელოებს დამოუკიდებლად აფასებდნენ. შემფასებელთა ჯგუფში წარმოდგენილნი იყვნენ, როგორც პრაქტიკული გამოცდილების მქონე მასწავლებლები, ასევე აკადემიური წრის წარმომადგენლები – დარგის მეცნიერები, კურიკულუმის ექსპერტი, ფსიქოლოგი, ფილოლოგი და სპეციალისტი ადამიანის უფლებათა მიმართულებით. გარდა ამისა, იგეგმება I-IV კლასების სახელმძღვანელოების გრიფირების პროცესიც.- რა გაკეთდა სკოლებში უსაფრთხო გარემოს უზრუნველყოფის მიმართულებით? არის თუ არა შემუშავებული განახლებული რეკომენდაციები სკოლებისთვის? როგორ იმოქმედებენ სკოლები კოვიდვითარების გაუარესების შემთხვევაში?- კოვიდპანდემიიდან გამომდინარე, ჩვენ ამ 2 წლის განმავლობაში, სკოლებში ვირუსის შიდა გავრცელების პრევენციის მიზნით, მჭიდროდ ვთანამშრომლობდით ჯანდაცვის სამინისტროსთან და ვფიქრობ, რომ ძალიან წარმატებულად ვმართეთ პროცესი.ქვეყანაში გაუმჯობესებული ეპიდემიოლოგიური ვითარების გათვალისწინებით, საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრომ, ჯანდაცვის სამინისტროსთან თანამშრომლობით, სკოლებისთვის განახლებული რეკომენდაციები შეიმუშავა. შემსუბუქებული რეკომენდაციების თანახმად, გაუქმებულია სკოლის შენობაში დეზობარიერის გავლით შესვლის, თერმოსკრინინგის განხორციელებისა და პირბადის ტარების ვალდებულება. სკოლაში პირბადე საიზოლაციო სივრცეში მყოფმა და დადასტურებულ შემთხვევასთან კონტაქტირებულმა პირებმა 10 დღის განმავლობაში უნდა ატარონ. ამასთან, პირბადის ტარება მიზანშეწონილია სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე მოსწავლეებთან მომუშავე სპეციალისტებისთვის.რაც შეეხება ეპიდვითარების შესაძლო გაუარესებას, 2 წელია დამოკიდებული ვართ ჯანდაცვის სამინისტროს რეკომენდაციებზე. განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო ასეთ საკითხებზე გადაწყვეტილებას დამოუკიდებლად არ იღებს, ასე რომ სისტემა ჯანდაცვის სამინისტროს შესაბამისი რეკომენდაციების მიხედვით იმოქმედებს.- ინფრასტრუქტურული მიმართულებით რა სიახლეებია? ახალ სასწავლო წელს თუ აშენდა ახალი სკოლა და რამდენს ჩაუტარდა რეაბილიტაცია? ზოგიერთ სკოლაში რეაბილიტაციის პროცესი ჯერ კიდევ მიმდინარეობს, სად ისწავლიან ასეთი სკოლების მოსწავლეები?- გასულ წელს 200-ზე მეტ სკოლას ჩაუტარდა რეაბილიტაცია, აშენდა ახალი სკოლებიც, თუმცა, სისტემაში გვაქვს 2 086 სკოლა და ეს ციფრი უკვე ნიშნავს იმას, რომ ინფრასტრუქტურულ საკითხებში გამოწვევები გვექნება. ეს საკითხი იყო ძალიან მაღალ დონეზე განხილული საქართველოს პრემიერ-მინისტრთან და მისი ინიციატივით იწყება 1 მილიარდი ლარის ღირებულების მასშტაბური პროექტი, რომელიც 800 სკოლის მშენებლობა-რეაბილიტაციას გულისხმობს. პროექტის პირველი ეტაპი მიმდინარე წლის სექტემბერ-ოქტომბერში დაიწყება და ტენდერი 80 ახალი სკოლის მშენებლობასა და 320 სკოლის რეაბილიტაციაზე გამოცხადდება. დარჩენილი 400 სკოლის რეაბილიტაციის ტენდერი კი 2023-2024 წლებში გამოცხადდება და 2026 წლის ბოლოსთვის, ჯამში, 800 სკოლის მშენებლობა-რეაბილიტაცია განხორციელდება.პროექტი საგანმანათლებლო რესურსებზე თანაბარ ხელმისაწვდომობასა და მათ გაუმჯობესებას უზრუნველყოფს. მისი განხორციელებით 230 000-ზე მეტი მოსწავლე ისარგებლებს. შედეგად, 2026 წლის ბოლოსთვის ყველა საჯარო ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულება ინფრასტრუქტურულად გამართული იქნება.რაც შეეხება სკოლებს, რომლებშიც ნაწილობრივი ან სრული რეაბილიტაციის პროცესი დღესაც მიმდინარეობს, ამ სკოლების მოსწავლეები არიან ალტერნატიულ ფართებში გადაყვანილი და შესაბამისი ინფრასტრუქტურული სამუშაოების დასრულებამდე ისინი სწავლას რიგ შემთხვევაში პირისპირ, ზოგ შემთხვევაში კი ჰიბრიდულ რეჟიმში გააგრძელებენ.- როდის დაიწყება სკოლების ავტორიზაციის პროცესი?- სკოლების ავტორიზაციის პროცესი უკვე დაწყებულია. ავტორიზაციის პროცესის დაწყებას წინ უძღოდა სკოლების თვითშეფასებისა და დიაგნოსტირების პროცესი, რომელიც ახლაც მიმდინარეობს. შედეგად, 2 086 სკოლიდან 80%-ს დიაგნოსტიკური თვითშეფასება უკვე გავლილი აქვს. ეს პროცესი მოიცავს სკოლების მიერ საკუთარი გამოწვევებისა და პრობლემების შეფასებას. მნიშვნელოვანია, რომ სისტემამ უზრუნველყო წამყვანი ექსპერტების ამ პროცესში ჩართულობა. სასიხარულოა, რომ 2022 წლის ბოლოს ყველა სკოლის თვითშეფასება გვექნება. შესაბამისად, მოხდება პრობლემების იდენტიფიცირება და მათი აღმოფხვრა. 2026-2027 წლის სასწავლო წლის დაწყებამდე ავტორიზაციის პროცესი ყველა სკოლას გავლილი უნდა ჰქონდეს. აღსანიშნავია, რომ 2023 წლის საავტორიზაციო განრიგში პირველ რიგში ჩასმული იქნება სტანდარტებთან მაღალი შესაბამისობის მქონე სკოლები. გეგმაში ის სკოლები იქნება ჩასმული, რომლებიც სტანდარტებს აკმაყოფილებენ.- არის თუ არა რაიმე სიახლე უკრაინელი მოსწავლეებისთვის?- უკრაინელ მოსწავლეებთან დაკავშირებით აღსანიშნავია, რომ თბილისის 41-ე საჯარო სკოლა მთელი წლის განმავლობაში სამივე საფეხურზე უკრაინელ ბავშვებს მშობლიურ ენაზე, უკრაინული კურიკულუმის მიხედვით ასწავლიდა. აღნიშნულ ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებაში დასაქმებულები იყვნენ უკრაინიდან დევნილი მასწავლებლები, რომლებიც შესაბამისი გასაუბრების შედეგად შეირჩნენ. ჩვენ ვაგრძელებთ მჭიდრო თანამშრომლობას უკრაინის საელჩოსა და უკრაინის განათლების სამინისტროსთან. საქართველოში სწავლის გაგრძელების მსურველი უკრაინელი მოსწავლეების რაოდენობის ზრდის გათვალისწინებით, სისტემამ უზრუნველყო ის, რომ 2 000-ზე მეტი ბავშვია უკვე ჩარიცხული არამხოლოდ 41-ე, არამედ თბილისის 220-ე საჯარო სკოლაშიც, სადაც შესაბამისი უკრაინული სექტორი ახალი სასწავლო წლიდან დაიწყებს ფუნქციონირებას.უკრაინელი მოსწავლეების დიდი ნაწილი თბილისსა და ბათუმში სწავლობს, ამიტომ მივიღეთ ბათუმის მე-20 სკოლაში უკრაინულენოვანი სექტორის გაფართოების გადაწყვეტილება. შესაბამისად, ქვეყნის მასშტაბით უკრაინელ ბავშვებს უკვე 4 სკოლა ემსახურება, ისინი ყველაფრით უზრუნველყოფილი არიან, მათ შორის, შესაბამისი სახელმძღვანელოებითა და ბუკებით. სპეციალურად მათთვის სამინისტრომ უზრუნველყო ფსიქოლოგების რაოდენობის გაზრდაც. მოგეხსენებათ, საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილებით, მოსწავლეები, რომლებიც უკრაინაში დაწყებული საომარი მოქმედებების შედეგად ვერ აგრძელებენ ზოგადი განათლების მიღებას უკრაინის სკოლებში და გამოხატავენ სურვილს, სწავლა გააგრძელონ საქართველოში, სკოლებში გამარტივებული წესით ირიცხებიან. ეს მიდგომა წელსაც გაგრძელდება და ჩვენ კიდევ უფრო მეტ უკრაინელ მოსწავლეს მივცემთ ხარისხიანი განათლების მიღების შესაძლებლობას.- არაქართულენოვანი სკოლების შესახებ რა სიახლე შეგიძლიათ გვითხრათ?- არაქართულენოვანი სკოლების საკითხი არის ჩვენი სამინისტროს ერთ-ერთი უმთავრესი პრიორიტეტი. ამ მიმართულებით შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატთან ერთად ჩვენ აქტიურად ვმუშაობთ. ვახორციელებთ ბილინგვურ პროგრამას, რომელიც ძალიან პოპულარულია და შესაბამისად გვაქვს სერიოზული შედეგებიც. ეს პროგრამა სკოლებში ორენოვანი მასწავლებლების მივლინებას და მოსწავლეებისთვის მშობლიური ენის სწავლების გაძლიერებას ითვალისწინებს. ამ პროცესში ჩართული ექსპერტების რაოდენობა მიმდინარე წელსაც გაიზრდება.ასევე, მნიშვნელოვანია, რომ 2022 წელს პირველად არაქართულენოვანი სკოლების მშობლიური ენის მასწავლებლებისთვის სომხურ და აზერბაიჯანულ ენებში კვალიფიკაციის დადასტურების გამოცდა ჩატარდა, რაც მათ პროფესიულ განვითარებასა და კარიერულ წინსვლაზე აისახება.

როდესაც მომავლის პროფესიებს ახსენებენ, თვალწინ წარმოგვიდგება რობოტები, რთული კომპიუტერული პროგრამები და პროგრამისტები სუპერ კომპიუტერებთან. ნაწილობრივ, რა თქმა უნდა, ეს სიმართლეა, მაგრამ დღესაც და მომავალშიც ბაზრის ყველა ლიდერს დასჭირდება პროფესიონალი ადამიანები. ამის ნათელი მაგალითია კომპანია „აგროსფერო“, რომელიც გათვლას აგრარული უნივერსიტეტის სტუდენტებზე აკეთებს. „აგროსფერო“ წარჩინებულ სტუდენტებს ყოველწლიურად ავლენს უნივერსიტეტში და მათ სტიპენდიას უნიშნავს. ერთ–ერთი ასეთი სტუდენტი, რომელიც კომპანიის სტიპენდიატია, არის აგრონომიის ფაკულტეტის მესამე კურსელი მარიამ გორგიანი. მომავალი აგრონომი სამომავლო გეგმებზე, სწავლაზე და იმ წარმატებებზე გვიყვება, რომელთა დახმარებით „აგროსფეროს“ სტიპენდია მოიპოვა.როგორ და როდის მიხვდით, რომ აგრონომია თქვენი მომავალი პროფესია უნდა გამხდარიყო?როგორც ყველა ბავშვი, მეც არაერთ პროფესიაზე ვფიქრობდი. თანდათან კი მივხვდი, რომ აგრონომია ის პროფესიაა, რომელიც არ ითხოვს ოფისში ჯდომას და მუშაობას, რომ ეს პროფესია ბუნებასთან მეტი შეხების შესაძლებლობას მომცემდა. იმანაც დამაინტერესა, რომ აგროსფერო ძალიან მრავალფეროვანია და ვიწრო პროფესია ნებისმიერ დროს შეიძლება შეიცვალო და სხვა პროფილზე გადაერთო. ზოგადად, მეღვინეობაზეც ბევრი მიფიქრია და შეიძლება აქაც მოვსინჯო ჩემი ძალები. თავდაპირველად პროგრამისტობაც მინდოდა და აუცილებლად შევიძენ ამ მიმართულებით ცოდნას და გამოცდილებას, რაც აგროსექტორში აუცილებლად გამომადგება. რაც დრო გადის, სულ უფრო ვრწმუნდები, რომ თანამედროვე ტექნოლოგიების, მათ შორის ციფრულის გამოყენების გარეშე შორს ვერ წავალთ და ამიტომ უნდა ვისწავლო ეს საქმეც.გარდა იმისა, რომ მომავალში ბევრი წარმატების მიღწევას გეგმავთ აგრონომიაში, დღეს, სწავლის პროცესში, რა მიგაჩნიათ თქვენ მთავარ მიღწევად?დღეს ძალიან მიხარია, რომ აგროსექტორის წამყვანი კომპანიის „აგროსფეროს“ სტიპენდიატი გავხდი. ეს ძალიან დიდი დაფასებაა ჩემი შრომის, ჩემთვის ეს ძალიან დიდი სტიმული და მოტივაციაა, რომ არ დავკარგო ინტერესი, რომელიც დღეს გამაჩნია აგრონომიის მიმართ. ჩემთვის ეს კიდევ იმას მიანიშნებს, რომ ახალგაზრდა სპეციალისტების მიმართ აგრონომიაში ინტერესი გაიზარდა, წინა წლებთან შედარებით. მე მანამდე მსგავსი პროექტის შესახებ არც მსმენია და ძალიან მიხარია, რომ ახალგაზრდებს კომპანია ხელს გვიწყობს სწავლასა და პროფესიულ განვითარებაში. მე იმასაც ვხედავ, თუ რამდენი წელია „აგროსფერო“ ბაზარზე ოპერირებს და რამდენად განვითარდა კომპანია. ამის შემდეგ კი ჩვენ, მომავალ სპეციალისტებსაც ძალიან გვიწყობენ ხელს. იმასაც ვიტყვი, რომ ასეთ წარმატებულ კომპანიაში ყველაზე კარგად ესმით სამომავლოდ ახალი პროფესიონალი კადრების საჭიროება, რათა აგროსექტორის განვითარება არ შეფერხდეს.როგორც ცნობილია, „აგროსფერო“ ყოველწლიურად დაუნიშნავს სტიპენდიებს წარჩინებულ სტუდენტებს. რას მოუტანს ეს სტუდენტებს?ძალიან მნიშვნელოვანია ეს პროექტი, ვინაიდან სტუდენტებმა რადგან უკვე იციან, რომ სტიპენდიები არსებობს ამ ფაკულტეტებზე, გარკვეული მოტივაცია გაუჩნდათ. ამდენად, კომპანიის ეს ინიციატივა საკმაოდ კარგად აისახება სტუდენტებზე მომავალშიც.აგრარული უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ სად ხედავთ თქვენს თავს?მე მინდა საკუთარი ბიზნესი მქონდეს. ზუსტად ვერ ვიტყვი დღეს, რამდენ წელიწადში შევძლებ ამის გაკეთებას, მაგრამ ზუსტად ვიცი, რომ საკუთარი მეურნეობა და ბიზნესი მექნება. პირველ რიგში კი გამოცდილებას დავაგროვებ სხვადასხვა მეურნეობაში მუშაობით. ალბათ, უფრო მეხილეობის ან მებოსტნეობის მიმართულებით ვიმუშავებ, ყოველ შემთხვევაში დღეს ეს მიმართულებები მიზიდავს.სწავლის გაგრძელებას ხომ არ გეგმავთ?სწორედ ამიტომ მინდა მუშაობა უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ, რომ ზუსტად გავერკვე, კონკრეტულად რომელი მიმართულებით დამჭირდება ცოდნის გაღრმავება რომელიმე განვითარებული ქვეყნის უნივერსიტეტში.ქალისთვის რამდენად შესაფერისია აგრონომია?აგრონომია არის იმ ადამიანებისთვის, ვინც შრომისმოყვარეა, გოგოები საკმაოდ შრომისმოყვარეები ვართ, ზოგადად, რაღაც სტერეოტიპები განვითარების შემაფერხებელია ნებისმიერ სფეროში, მათ შორის აგრონომიაში. რაც უფრო მოკლე დროში დავანგრევთ ასეთ სტერეოტიპებს, მით უფრო დავაჩქარებთ განვითარებას.

„უკრაინის ომის ფონზე, საქართველოში რუსეთის შეჭრის შიში რჩება. ამავე დროს, თბილისმა მხარი არ დაუჭირა რუსეთის წინააღმდეგ დასავლეთის სანქციებს. რა არის მიზეზი და და როგორ შეიცვალა ქართველების დამოკიდებულება რუსეთის ფედერაციის მიმართ - აღნიშნულ საკითხებზე პოლიტიკური ექსპერტი ფილიპ ამონი „დოიჩე ველეს“ ესაუბრა.ბატონო ამონ ივნისის ბოლოს უკრაინამ, სადაც რუსეთი სრულმასშტაბიანად შეიჭრა, ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსი მიიღო. იმავდროულად, საქართველოს, რომლის რეფორმები ბევრად უფრო მოწინავე ეტაპზეა, უარი ეთქვა ამ სტატუსზე. რატომ?➖  მიმაჩნია, რომ ეს იყო ერთგვარი საჩუქარი უკრაინა-მოლდოვისთვის. ამ ორ ქვეყანას საქართველომ რეფორმების კუთხით მნიშვნელოვნად გაუსწრო. გადაწყვეტილება პოლიტიკური იყო. გამართლებულია კრიტიკა, რომ კანონის უზენაესობა ამ ქვეყანაში ჯერ კიდევ არ არის საკმარისად ძლიერი და რომ ოლიგარქი ბიძინა ივანიშვილი თამაშობს ძალიან მნიშვნელოვან როლს. შესაძლებელია თუ არა წარმოვიდგინოთ სცენარი, რომ საქართველო ევროპისგან განაწყენებულად გრძნობს თავს. საქართველო რუსეთთან დაახლოებას დაიწყებს? რას გრძნობენ ქართველები მოსკოვის მიმართ 2008 წლის მოვლენების გათვალისწინებით? ➖ პრობლემა ის არის, რომ რუსული არმია დღეს საქართველოს დედაქალაქიდან 40 კილომეტრში დგას და რუსეთთან დაახლოების დიდი ენთუზიაზმი არ არის ქართველებში. ეს არის ერთ-ერთი მიზეზი, რის გამო საქართველოს ამჟამინდელი ხელისუფლება თავშეკავებულად იქცევა, შიშობს, რომ მათ ქვეყანაშიც შეიძლება ომი დაიწყოს. 2008 წლის გამოცდილებამ აჩვენა, რომ დასავლელი მოკავშირეების სამხედრო მხარდაჭერა არც ისე ძლიერია. ამიტომ ქართველები უფრო ფრთხილები გახდნენ, მიხვდნენ, რომ კონფლიქტის შემთხვევაში მათ დასახმარებლად საკუთარ ჯარს არავინ გაუგზავნის. საქართველოში რუსეთის ფედერაციის შესაძლო შეჭრა რეალურ საფრთხედ აღიქმება? ➖ თუ საქართველოს ხელისუფლება რუსეთთან ღია კონფლიქტში შესვლას გაბედავს, მაშინ ძალთა ბალანსი მის სასარგებლოდ არ იქნება. ამ კონფლიქტში თბილისს სამხედრო დახმარებას არავინ გაუწევს, ჯარებს არავინ გაუგზავნის. ამავდროულად, თუ საქართველო თავშეკავებულად მოიქცევა, რუსეთის მიერ მცოცავი ოკუპაცია მაინც გაგრძელდება. ასე რომ საქართველოს ხელისუფლება ცდილობს დასავლეთსა და რუსეთს შორის მანევრირებას, რათა თავიდან აიცილოს ცუდი სცენარი. ამავდროულად, საქართველოს სურს ევროკავშირში ინტეგრაცია, რათა რუსეთის წონა ქვეყანაში მნიშვნელოვანი არ იყოს. ზოგიერთი ექსპერტი ამბობს, რომ 2008 წელს მაშინდელი პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი ფსონს დებდა, რომ რეალური საფრთხის შემთხვევაში ნატო საქართველოს დაეხმარებოდა, მაგრამ არასწორად გათვალა... ➖ კი, შემდეგ სააკაშვილი ხაფანგში გაება. 2005 წლამდე ჩანდა, რომ რუსეთი და საქართველო შეთანხმების მიღწევას შეძლებდნენ. ვარდების რევოლუციის დროს ხელისუფლების გადაცემაში მონაწილეობა მიიღო რუსეთის მაშინდელმა საგარეო საქმეთა მინისტრმა იგორ ივანოვმაც, რომელმაც ბავშვობა საქართველოში გაატარა. ზურაბ ჟვანია, რომელიც საქართველოს პრემიერ-მინისტრის პოსტს 2005 წლის თებერვლამდე იკავებდა, თავისი პოლიტიკა ძალიან ოსტატურად და გაწონასწორებულად წარმართა. სააკაშვილს კი მშფოთვარე ტემპერამენტი ჰქონდა.და მაინც, რუსეთის წინააღმდეგ დასავლეთის მკაცრი სანქციების მიუხედავად, ოფიციალური თბილისი მათ მხარდაჭერას არ ჩქარობს. რუსეთის ფედერაციის სამხედრო ძლიერების შიშით შესაძლოა, ეს ავხსნათ? ➖  საქართველო ეკონომიკურად ძალიან არის რუსეთზე დამოკიდებული. ტურიზმი მნიშვნელოვან როლს თამაშობს, თუმცა სამხედრო ფაქტორი, რა თქმა უნდა, პირველ ადგილზეა. ისრაელიც არ შეუერთდა რუსეთის წინააღმდეგ დაწესებულ სანქციებს... როდესაც ჯარები დგანან თქვენი ქვეყნის საზღვართან ან თქვენს ქვეყანაში, მაშინ თქვენ სხვა პოლიტიკის გატარებას იწყებთ. პრობლემა ის არის, რომ რუსეთი მკაფიოდ არ ამბობს რას ელის ის საქართველოსგან. ეჭვი მაქვს, რომ რუსეთს უბრალოდ არ აქვს გარკვეული მიზნები და სტრატეგიები არც საქართველოსთან და არც უკრაინასთან მიმართებით. კრემლი გარემოებების მიხედვით მოქმედებს. ახლა ბევრი საუბრობს პუტინიზმზე და მასთან დაკავშირებულ იდეოლოგიაზე, მრჩება შთაბეჭდილება, რომ ეს უფრო უმიზნო საქმიანობაა. პუტინის პოლიტიკას ძალიან ბევრი ინტერპრეტაცია აქვს და ფაქტობრივად მისი გადაწყვეტილებების უმეტესობა სიტუაციურია. რა თქმა უნდა, პუტინის მიზანია იმპერიის აღდგენა, მაგრამ რეალურად ეს მხოლოდ ოცნებებია. ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ პუტინმა თავის თავს დაუსახა მოეხდინა ქვეყნის მოდერნიზაცია, თუმცა უკრაინაში შეჭრით, ქვეყანა საპირისპირო მიმართულებით მიჰყავს. პუტინის ქმედებების გამო რუსეთი ხდება ჩინეთის ნედლეულის ბაზა. 

ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ „მაიმუნის ყვავილი“ საერთაშორისო მნიშვნელობის საგანგებო სიტუაციად არ აღიარა, თუმცა ამის მიუხედავად საზოგადოების მხრიდან ვირუსის მიმართ ინტერესი მაინც არ განელებულა. „მაიმუნის ყვავილი“ ჯერჯერობით კვლავ ვრცელდება მსოფლიოს ქვეყნებში, მათ შორის არაენდემურ ქვეყნებშიც. ვირუსის ერთი შემთხვევა საქართველოშიც დადასტურდა. როგორ გადადის ინფექცია ადამიანიდან ადამიანზე, დროის რა პერიოდის განმავლობაში შეიძლება ადამიანი ინფიცირებული იყოს, გადადის თუ არა ვირუსი ხელის ჩამორთმევით, მოხვევით და ასე შემდეგ, საინფორმაციო სააგენტო Pia.ge-ს ამ კითხვებს ექიმი ინფექციონისტი ალექსანდრე გოგინავა პასუხობს. გოგინავა ჩვენთან საუბარში ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ „მაიმუნის ყვავილი“ იოლად არ გადადის ადამიანიდან ადამიანზე. მარტივად გკითხავთ, „მაიმუნის ყვავილი“ გადადის თუ არა ხელის ჩამორთმევით, გადაკოცნით, მოხვევით...?- „მაიმუნის ყვავილი“ ადვილად არ გადადის ადამიანიდან ადამიანზე. საჭიროა ხანგრძლივი და საკმაოდ ახლო კონტაქტი, რომ დავინფიცირდეთ. ძირითადად, დაინფიცირების წყარო დაავადებული ადამიანი ან ცხოველია. იმისთვის, რომ წვეთოვანი გზით დავინფიცირდეთ, საჭიროა 1 საათიანი ან მეტი ხნის კონტაქტი 1 მეტრ დისტანციაზე. ვიცით, რომ „მაიმუნის ყვავილს“ ახასიათებს სპეციფიკური გამონაყარი, თუ ჩვენ შევეხებით ამ გამონაყარს შიშველი, დაუცველი ხელით და შემდგომ ეს ხელი მოხვდება თვალში ან პირის ღრუში, რა თქმა უნდა, ასეთ დროსაც არსებობს ინფიცირების რისკები. რაც შეეხება ხელის ჩამორთმევას, ხანმოკლე კონტაქტით დაავადების გავრცელების გავრცელების რისკები საკმაოდ დაბალია. რას გვეტყვით ვირუსის სიმპტომებზე, მის მიმდინარეობაზე? - თავიდან ზოგადი სიმპტომებით იწყება, როგორიც არის ცხელება, შესაძლოა, იყოს ყელის ტკივილი, სახსრების, კუნთების ტკივილი. ამას შემდგომ გამონაყარი ერთვის, ძირითადად, გამონაყარი ვლინდება საზარდულის მიდამოში და შემდეგ მთელ სხეულზე ვრცელდება. პირველ ეტაპზე შეიძლება იყოს ლაქოვანი ელემენტები, შემდეგ კი ჩნდება ბუშტუკები, რომლებსაც აქვს გამჭვირვალე ან მღვრიე, ჩირქოვანი შიგთავსი. ეს სიმპტომები დაახლოებით ცხელების დაწყებიდან მეორე-მესამე დღეს ვითარდება. რამდენი ხანი შეიძლება ინფიცირებული ადამიანი გადამდები იყოს? რა პერიოდზეა საუბარი? - ადამიანი გადამდებია სიმპტომების დაწყებამდე 1 დღით ადრე და დაავადების მწვავე მიმდინარეობის პერიოდში, სანამ გამონაყარი აქვს. როგორც კი გამონაყარის ელემენტები ალაგდება და დაიფარება ქერქით, ადამიანი გადამდები აღარ არის. ეს დამოკიდებულია „მაიმუნის ყვავილის“ მიმდინარეობაზე. მძიმე მიმდინარეობის დროს, როდესაც უხვი გამონაყარია, ასეთი ადამიანი უფრო ხანგრძლივად არის გადამდები, ხოლო მსუბუქი მიმდინარეობის დროს მალევე ხდება გამონაყარის ალაგების დაწყება. დაახლოებით 1 კვირა ან 10 დღის განმავლობაშია ადამიანი გადამდები, თუმცა, როგორც აღვნიშნე, გადადებისთვის აუცილებელია მჭიდრო და ახლო კონტაქტი. საზოგადოებას ავუხსნათ, როგორ მიმდინარეობს დაავადების მკურნალობა ? - საშუალო და მსუბუქი შემთხვევების დროს, ძირითადად, ამ ეტაპზე მსოფლიოში მკურნალობა სიმპტომურია, ხოლო თუ გვაქვს მძიმე მიმდინარეობის რისკები, არსებობს სპეციფიკური, ანტივირუსული პრეპარატი, რომელიც საკმაოდ ეფექტიანია და დაავადებების გართულებებისგან გვიცავს. „მაიმუნის ვირუსის“ გამონაყარი ჩუტყვავილას გამონაყარს ჰგავს? - განსხვავებული გამონაყარია, თუმცა, შესაძლოა, ადამიანს, ვინც მედიცინაში გარკვეული არ არის, ერთმანეთში აერიოს, რადგან ჩუტყვავილასაც და „მაიმუნის“ ყვავილსაც ბუშტუკოვანი გამონაყარი ახასიათებს. აღსანიშნავია, რომ ჩუტყვავილას გამონაყარი იწყება სახის და თავის თმიანი ნაწილიდან, ხოლო „მაიმუნის ყვავილის“ გამონაყარი, ამ ეტაპზე არსებული მონაცემების საფუძველზე, იწყება საზარდულიდან და შემდეგ ვრცელდება მთელ სხეულზე. ბოლოს ვაქცინებზე გკითხავთ, რას გვეტყვით იმ ვაქცინებზე, რომელიც უკვე დანერგილია, როგორც ვიცით,  „მაიმუნის ვირუსის“ ორი ვაქცინა არსებობს...- ორი ვაქცინა არსებობს, ორთოპოქსვირუსების საწინააღმდეგო ანუ იმ ჯგუფის, რომელსაც მიეკუთვნება „მაიმუნის ყვავილი“, ამ ვირუსებში ყველაზე ცნობილი და საშიში არის „ადამიანის ყვავილი“. მის საწინააღმდეგოდაც საკმაოდ ეფექტიანი ვაქცინა არსებობს, რომელიც, ასევე, გვიცავს „მაიმუნის ყვავილისგან“ და ამცირებს ინფიცირების რისკებს, 85-90%-ით. ამიტომ, ვაქცინები არის საკმაოდ ხანგრძლივი გამოცდილების მქონე. იმ შემთხვევაში თუ დაავადების გავრცელება იქნება მაღალი, საკმაოდ ეფექტიანი ვაქცინაციის წარმოების საშუალება მსოფლიოს გააჩნია.   აგრეთვე, დაგაინტერესებთ:  ❗ „მაიმუნის ყვავილის“ მწვავე დასაწყისი, ყელის ტკივილი და ლიმფური კვანძების გადიდება - ალექსანდრე გოგინავა საქართველოში ინფექციის შესაძლო გავრცელებაზე განმარტებას აკეთებს ❗ „მაიმუნის ყვავილს“ დიდი პანდემიის გამოწვევა 99%-იანი ალბათობით არ შეუძლია“ - ბიძინა კულუმბეგოვი ❗ თუ ეს დაავადება ევროპისთვის ენდემური გახდება, ეს ნიშნავს იმას რომ კიდევ ერთ ვირუსთან გვექნება საქმე - წერეთელი „მაიმუნის ყვავილზე“ ❗ „მაიმუნის ვირუსი“ საქართველოსათვის არანაირ საშიშროებას არ წარმოადგენს, სიგარეტის მოწევა უფრო საშიშია - გიორგი ფხაკაძე ❗ გამონაყარი იწყება სახიდან და ვრცელდება სხეულის სხვა ნაწილებზე - მაია ბუწაშვილი „მაიმუნის ყვავილზე“ ❗ ომიკრონის BA.5 შტამს უნარი აქვს წინა შტამებით ინფიცირების შედეგად გადატანილ იმუნიტეტს დაუსხლტდეს - ალექსანდრე გოგინავა